Kichik biznes

Ko'zda tutilgan daromadlar summasi bu

investitsiyalashtirilayotgan mazkur loyihani amalga oshirish evaziga

kelgusida olinadigan foyda hajmidir. Lekin u kelgusida kutilayotgan absolyut miqdorlarda emas, balki yuqorida ta'kidlangani dek, diskontlash koeffitsiyentlari bilan to·g' rilangan holda yuzaga keladi. Boshqacha qilib aytganda, formulaning suratida so'mning bugungi qiymatida ifodalangan daromadlar summasi aks etadi.

Ko'rib chiqilayotgan investitsiya loyihalarini amalga oshirish uchun sarflanadigan barcha xarajatlar hajmi ham xuddi shunday hisoblanadi. Bu hisob-kitoblar bir necha yildagi investitsiya loyihalarini amalga oshirishga qaratilgan . Agar investitsiyalashtirish qisqa muddatlarga (3 oy, 6 oy yoki l yilga) mo' ljallangan bo' Isa, bunday holda xarajatlar va daromadlami diskontlashning hojati yo'q.

Foydalilik koeffitsiyentiga asoslanib, agar koeffitsiyent 1,00 dan yuqori yoki unga teng b·o lgan taqdirdagina investitsiyalashtirilayotgan loyihalami amalga oshirish maqsadga muvofiq. Ammo bu hisob-kitob ham yetarli emas. Chunki, mablag' bilan ta'minlash taqchilligi yuqori sharoitlarda foydalilik koeffitsiyentlari yuqoriroq b·o lgan loyihalami q·o IIash afzaldir. Buni quyidagi misolda k·o rib chiqaylik. Deylik, ikkita investitsion loyiha taqdim etilgan b·o lsin.

Birinchi loyiha bo'yicha xarajatlar hajmi 200 ming so'mni tashkil etib va bu jami l min. so'm miqdorda diskontlangan daromad keltirishi k·o zda tutilgan. Bunda sof daromad 800 ming so·mni tashkil etadi.

Ikkinchi loyiha bo'yicha esa jami xarajatlar hajmi 50 ming so'mni talab etgan holda, diskontlangan daromadlar hajmi esa 450 ming so'mni tashkil etadi. Bunda sof daromad 400 ming so'mga tengdir, ya'ni birinchi loyihadan 2 marta kamdir.

Sizdagi mavjud mablag' esa 200 ming so'mni tashkil etib, birinchi loyihani investitsiyalashtirish imkoniyatiga egasiz. X·o sh, bu maqsadga muvofiqmi?

Albatta, yo·q. Chunki, birinchi loyiha uchun foydalilik koeffitsiyenti 5 ga (l min. so'm : 200 ming so'm), ikkinchi loyiha uchun esa 9 ga (450 ming so'm: 50 ming so'm) teng ekanligini hisoblab chiqish unchalik qiyin emas. Demak, agar 200 ming so'm mablag'ingizni foydalilik koeffitsiyenti 9 ga yaqin bo' lgan bir nechta kichik loyihalarga sarf qilsangiz, natijada siz 1,6 min. so'mga yaqin sof daromadga ega bo'lasiz. Bu esa birinchi loyiha daromadiga nisbatan 2 martaga k·o pdir.

Biroq hayotda foydalilik koeffitsiyentlari bir xii bo' lgan bir nechta

Ioyihalar bir vaqtning ·o zida kamdan-kam xollardagina uchraydi. Bu

koeffitsiyentlar ko' pineha bir-biridan keskin farq qiladi. Shuning uchun qaysi loyihani tanlash masalasi hal qilinayotganda, avvalo, ulaming

foydalilik koeffitsiyentlari kattaliklari bo'yicha, ya'ni ushbu koeffitsiyentlar miqdorining kamayib borish tartibini ko'rsatuvchi sxema tuzib, kuzatib borish maqsadga muvofiqdir . Buni xarajat va daromadlar miqdoriga ko'ra quyidagi jadval tarzida ham ifodalash mumkin (5.3.1- jadval).