Kichik biznes va tadbirkorlik korxonalariga litsenziya berish tartibi

Chiziqli–shtabli tuzilma. Chiziqli-shtabli tuzilma har bir chiziqli rahbar qoshida ixtisoslashgan xizmatchilar, maslahatchilar kengashi, ya’ni shtablar tuzish yo’li bilan tashkil etiladi.
Shtablarning vazifasi har xil muammolarni o’rganish orqali rahbarlarga qaror
qabul qilishda yordam berishdan iborat. Bunday shtablarga ehtiyojning paydo
bo’lishiga sabab korxonalarda funktsiyalarning murakkabligidir.
Chiziqli rahbarlar korxonaning bosh maqsadiga erishish yo’lidagi birlamchi
vazifalarning bajarilishiga mas’ul bo’lsalar, shtabdagilar esa birlamchi vazifalarga
tobe bo’lgan ikkilamchi vazifalarning bajarilishiga javobgardirlar. Ular maslaxat
berish funktsiyasini bajaradilar. Chiziqli rahbarlarning asosiy vazifasi taklif etilgan
ijobiy va salbiy maslahatlar ichidan maqsadga muvofiqlarini aniqlash va uni qabul
qilishdan iboratdir.
Bu tarkibning afzalligi shundan iboratki, chiziqli rahbarlar o’z diqqatlarini
ilmiy-tadqiqot ishlariga emas, balki, asosan, korxonaning joriy faoliyatiga
qaratadilar. Kamchiligi – boshqaruv tizimida ortiqcha bo’g’inlarning paydo
bo’lishiga, natijada boshqaruv tezkorligining susayishiga, boshqaruv
xarajatlarining o’sishiga olib kelishidir.
Funktsional tuzilma. Funktsional tuzilma tarkibi rahbarlar va tarkib
bo’g’inlarining boshqaruv faoliyatini ixtisoslashtirishga qaratilgandir. Bunda har
bir boshqaruv bo’g’iniga muayyan funktsiyalar biriktirib quyiladi.
Boshqaruv apparatini funktsional ixtisoslashtirish samaradorligini ancha
oshiradi. Boshqaruvning hamma funktsiyalarini bajarishi lozim bo’lgan universal
rahbarlar o’rniga o’z sohasini puxta biladigan, o’z shtatiga ega bo’lgan, o’ziga
topshirilgan ish uchastkasi uchun javob beradigan mutaxassislar apparati paydo
bo’ladi.
Funktsional bo’linmalar bevosita barcha quyi tarkib bo’linmalarining
faoliyatini boshqaradi.
Funktsional tarkib ham o’zining ijobiy va salbiy tomonlariga ega.
Funktsional tarkibning ijobiy tomonlari:
- bu tarkibda boshqaruv faoliyati chuqur ixtisoslashadi. Bu esa boshqaruv
samaradorligining kasb mahorati darajasining o’sishini ta’minlaydi. Masalan, marketing bo’yicha mutaxassis shu sohani boshqa yuqori organlar rahbarlaridan
yaxshi biladi va bu ishni yuqori saviyada bajaradi;
- funktsional sohada muvofiqlashtirish ishini yaxshilashga erishiladi.
Xodimlar bunga tez ko’nikma hosil qiladilar;
- moddiy xarajatlarni kamaytiradi, boshqarishdagi takrorlanishlarga chek
qo’yadi va hokazo.
Funktsional tarkibning salbiy tomonlari:funktsional organlar o’ziga topshirilgan vazifalarni sifatli bajarishdan manfaatdor bo’lib, «begona» vazifalar uchun ham, butun korxonaning umumiy faoliyati uchun ham javob bermaydi.
Binobarin, bu narsa yakkaboshchilik tamoyillarining buzilishiga, ijrochilarning mas’uliyati kamayib, intizomning bo’shashiga olib keladi. Chunki har bir ijrochi bir boshliqqa emas, ayni vaqtda, bir necha boshliqqa bo’ysunadi, ko’pincha ulardan bir-biriga zid ko’rsatmalar oladi.