Kiberxavfszlik fanidan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI



Kiberxavfszlik fanidan
Amaliy ish 2
Mavzu:Kriptografik himoyalash

Bajardi: Normengliyev Boymurod


Tekshirdi: Olimov I


Toshkent 2022
Vernamning shifrlash usuli. Vernamning shifrlash tizimi modul qiymati m=2 bo‘lgan Vijiner shifrlash tizimining bir qismi hisoblanib, 1926-yilda bu usulning aniq ko‘rinishi ishlab chiqiladi. Gilbertom Vernam AT&SShA firmasi xomiyligi ostida kiruvchi matn sifatida ikkilik sanoq sistemasidan foydalandi. Shifrlashda birinchi Ingliz alfavitidagi(A,B...Z). Matnning xar bir xarfi 5-bit bo‘lakli (b0,b1…b4) Bado raqami bilan kodlanadi. Ixtiyoriy ketma-ketlikdagi ikkilik kalitlar k0,k1,k2, avval kitobsimon lentaga yoziladi. Quyidagi rasmda uzatilayotgan axborotni Vernam usuli orqali shifrlash ko‘rsatilgan (2.1- rasm).

2.1- rasm. Vernam usuli orqali shifrlash
Kiruvchi matnni shifrlashda x-kiruvchi matn ikkilik ko‘rinishiga o‘tkaziladi va ikkilik modul ostida ikkilik ketma-ketlikdagi k-kalit bilan shifrlash amalga oshiriladi. U shifrlangan yozuv:

Shifrni ochishda yozuvdagi har bir ikkilik modul ostidagi belgilar k-kalit ketma-ketligi bilan tuziladi.

Matn: Normengliyev
Kalit: Boymurodjonn
N=01101 B=00001 M=01100
O=01110 O=01110 A=00000
R=10001 Y=11000 J=01001
M=01100 M=01100 A=00000
E=00100 U=10100 Q =10000
N=01100 R=10001 Z=11001
G=00110 O=01110 I=01000
L=01011 D= 00011 I=01000
I=01000 J=01001 B=00001
Y=11000 O=01110 W=10110
E=00100 N=01101 J=01001
V=10101 N=01101 Y=11000
Shifr matn = MAJAQZIIBWJY

Vernam ishlab chiqqan bu tizimni aylanali lenta yordamida tekshirgan, uzatgich (перидатчик) va qabul qilgichlarni (прёмник) ko‘rishda bir xil yoki shunga o‘xshagan kalit ketma-ketligidan foydalangan. Vernam shifrlash tizimining kamchiligi uzatuvchi orqali qabul qilish tomoniga kalit ketma-ketligini qanday uzatish edi. Chunki dushman kalitni olsa, u yuborgan shifrlangan matnni bemalol ochib o‘qiy oladi. Shuning uchun ham Vernamning shifrlash tizmi etarli emasligi sababli buni hal qilish uchun shifrlashni gammalashtirish usuliga o‘tilgan.