«Kiberxavfsizlik asoslari» fanidan Amaliy ish Bajardi: Dexqonov Xolidbek Tekshirdi

O’zbekiston Respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent AxborotTexnologiyalari universiteti

«Kiberxavfsizlik asoslari» fanidan

Amaliy ish

Bajardi: Dexqonov Xolidbek

Tekshirdi: MardiyevUlug’bek

Guruh:007

Toshkent – 2019

5-Amaliy mashg‘ulot

Mavzu: Axborot xavfsizligi risklarini tahlil qilish
Nazorat savollariga javoblar:
1.Ma’lumotlarni zahira nusxalash asosan quyidagi ikki maqsad uchun foydalaniladi:
Ma’lumotlarni zahira nusxalash bu – muhim bo’lgan axborot nusxalash yoki saqlash jarayoni bo’lib, bu ma’lumot yo’qolgan vaqtda qayta tiklash imkoniyatini beradi. Ma’lumotlarni zahira nusxalash asosan quyidagi ikki maqsadda foydalaniladi:
1.Zarar yetkazilgandan keyin tizimni normal holatini qaytarish uchun.
2.Tizimda saqlanuvchi muhim ma’lumotni yo’qolishidan so’ng uni qayta tiklash uchun.
2.Ma’lumotlarni yo’qolishiga quyidagilar sababchi bo’lishi mumkin:
–Inson xatosi;

–G’arazli xatti-harakatlar;

–Ta’biiy sabablar;

–Ta’biiy ofatlar;

3.Tashkilotda yoki shaxsiy kompyuterda maʼlumotlarni zaxira nusxalash qanday imkoniyatlarni taqdim etadi.

1.Muhim boʼlgan maʼlumotlardan yoʼqolgan va zararlangan taqdirda ham foydalanilish mumkinligi.

2.Zaxira nusxalash tashkilotlarni oʼz vazifasini yoʼqotishidan himoyalaydi. Maʼlumotlarini ixtiyoriy vaqtda tiklash imkoniyatini beradi.

3.Maʼlumotlarni tiklash tashkilotdagi yoʼqolgan maʼlumotlarni tiklash imkoniyatini beradi.

4. Maʼlumotlarni zaxira nusxalashdan oldin quyidagi xususiyatlarga eʼtibor qaratish muhim hisoblanadi.
1. Maʼlumotlarni zaxira nusxalash strategiyasi ixtiyoriy tashqi qurilmalardan maʼlumotlarni tiklash imkoniyatiga ega boʼlishi shart.

2. Аgar tabiy ofatlar natijasida maʼlumot yoʼqolsa, zaxira nusxalash strategiyasi faqat chekli sondagi intsidentlarga qarshi himoya bilan cheklanmasligi zarur.

3. Strategiya dastlabki bosqichlarda maʼlumotni qayta tiklash uchun qadamlardan iborat boʼlishi kerak.

4. Zaxira nusxalashni qimmat boʼlmasligi tashkilot uchun moliyaviy foyda olib keladi.Zaxira nusxalashdag iinson tomonidan boʼlishi mumkin boʼlgan xatoliklarni oldini olish uchun maʼlumotlarni zaxira nusxalash

5. Maʼlumotlarni yoʼqotilishi natijasida tashkilotga jiddiy taʼsir qilmasligi uchun quyidagilar aniqlanishi kerak:
-Tashkilotda muhim funktsiya va maʼlumotlarni aniqlash uchun biznesga taʼsirini tahlil qilish zarur.

-Hujjatlarni tekshirish va muhim biznes funktsiyalarni tiklash maqsadida amalga oshirish.

-Biznes faoliyatga maʼlumotlarni taʼsirini tahlil qiluvchi jamoani tashkil etish.

-Qayta tiklash uchun zarur boʼlgan strategiyani yoki planni amalga oshirish uchun yetarli sondagi xodimlarni tayinlash.

6. Zaxira nusxalarni saqlovchi vositalar qanday tanlab olinadi.

Zaxira nusxalarni saqlovchi vositalarni tanlash quyidagi omillarga asoslanadi:

-Narx

-Ishonchlilik

-Tezlik

-Foydalanuvchanlik

-Qulaylik
7. Zaxira nusxalarni saqlovchi vositalar:

–Optik disklar(DVD, Blu-ray)

–Koʼchma qattiq disklar/ USB xotiralar

–Lentali disklar

8. Zaxira nusxalarni saqlovchi vositalarning bir biridan

qanday farq qiladi.
Asosan zaxira nusxalasrni saqlash uchun ishlatiladigan vositalar quyidagilardan iborat:
–Optik disklar(DVD, Blu-ray)

–Koʼchma qattiq disklar/ USB xotiralar

–Lentali disklar

Bularning bir biridan farqi asosan narxida, inshonchliligida, tezligida,foydalanuvchanligi qulayligi va bardoshliligida. Masalan qattiq disklarda zaxirani saqlash davomida qattiq diskni narxi anchayin baland bpolgani bilan unga tushadigan havf qolganlariga nisbatan pastroq Optik disklarga chizilib ketishi yoki Lentali disklarni uzulib ketishi oqibatida zaxira ,manbalarga shikast yetishi mumkin. Shuning uchun ham bunday zaxira nusxalarni saqlovchi vositalar narx jihatidan arzon turadi, Shu omillarni etiborga olgan holda zaxira nusxalash uchun ishlatiladigan vositalarni tanlashimiz va ularni farqini bilishimiz mumkin

9. RAID tizimlari qanday kamchiliklarga ega.
RAID (Redundant Array of Independent Disks) tizimida maьlumotlarni kayta tiklash davomida ilova va uning moxiyatidan kelib chikib uning kamchiliklari kuyidagilardan iborat:

–Tarmoq drayverlarini yozish

–Mos kelmaslik

–Maʼlumotni yoʼqolishi

–Qayta qurishning uzoqvaqt olishi

–Narxning yuqoriligi

10. RAID tizimlari qanday afzalliklarga ega.
RAID (Redundant Array of Independent Disks) tizimida malumotlarni qayta tiklash davomida ilova va uning moxiyatidan kelib chiqib uning afzalliklari quyidagilardan iborat:

–Unumdorlik va ishonchlilik

–Xatolikni nazoratlash

–Maʼlumot ortiqchaligi (maʼlumotni nusxalash)

–Disklarni navbatlanishi

–Tizimni ishlash davomiyligi