|
Kiber makon va biz. Axborot asri tahlikalari
Matyoqubov Muhammad Berdiyevich
Xorazm viloyati Xiva tumani 31-son maktabining tarbiya fani o`qituvchisi
Annotatsiya: Endilikda yadro maydonlari emas, mafkura maydonlarida bo’layotgan kurashlar ko’p narsalarni hal qiladi. Shunday ekan, zamonaviy xalqaro axborot maydonida mafkuraviy, g’oyaviy va information tahdid kuchyib borayotgan bir paytda ma’naviy-ma’rifiy ishlarni zamon talabi asosida tashkil etish, yoshlarni g’oyaviy xurujlardan asrash, ularda hayotga ongli munosabatni shallantirish zarur.
Kalit so`zlar: axborot, internet, Fleshmob, mobil telefon, Selfi, kiber dunyosi
1. “Fleshmob” ignlizcha so`zdan olingan bo`lib so`zma-soz tarjima qilinganda “flash” – lahza yoki lahzali, “mob” esa “to`da” ruscha aytilanda “talpa” yoki, aniqrogi` oldindan rejalashtirilgan ommaviy aksiya, unda kishilarning kattagina guruhi jamoa joyida yigi`ladi va rejalashtirligan yoki dasturlangan kelishilgan harakatni amalga oshiradilar va tarqaladilar. Amalga oshirgan harakarlarini telefonlarga olib keyin ijtimoiy tarmoqlarga tarqatadilar.
Bu harakarlar ko`pchilikka ma`qul kelisgi mumkin hatto ayrim hollarda tomoshabinlar ham qatnashib to`daga qo`shilib ketadilar.
“ Fleshmob” qatnashuvchilari nima uchun bunday harakatni amalga oshiradilar.?
O`zlarini har qanday jamiyatdagi kishilardan erkinliklarini ko`rsatmoqchi boladilar.
Sarguzasht qidiradilar.
Atrofdagilarning diqqatini tortmoqchi bo`ladilar.
O`zlarini odamlar orasida ko`rsarmoqchi va sinamoqchi bo`ladilar.
O`tkir shok holati
Guruh ishida hissiyotlarni sinamoqchi bo`ladilar.
Yangi do`stlarni qidiradilar.
Ematsional quvvat olish ucun.
Boshqa guruhdagi kishilarni ruhiy holatidan biror natija olish.
Ba`zida “fleshmob” qatnashuvchilari jiddiy va obro`li odamlar bo`lishi mumkin. Masalan: O`zbekistonda “fleshmob” ni ijtimoiy saytlarda uchratganmisiz.?
Psixologlarning aytishicha aksariyat “fleshmob” qatnashuvchilar hayotdan norozi va e`tiborsiz qolgan kishilardir.
“Fleshmob” ning asosiy prinsiplari qo`yidaicha.
1. Tezlik bilan fikr keladi va amalga oshiriladi.
2. Markazlashmagan va rahbarliksiz amalga oshiriladi.
3. Reklama qilish asosiy maqsad emas.
4. Hech kim moddiy rag`batlantirilmaydi.
“Fleshmob” ni bilib oldik endi uning ijobiy salbiy holatlari haqida nima deya olasiz?
“Selfi” nima?
“Selfi”-insonning odatda qo`li yoki selfi tayoqchasi yordamoda smartfoniga olisngan
o`z rasmi. Selfilar odatda Fecebook, Twitter, Snapchart , Instragram kabi ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqaladi.
“Selfi”- inglizcha so`zdan olingan bo`lib, “self”- o`zim, o`zimga degan ma`nolarni anglatadi. Aniqrog`i apparat, oyna va hozirgi kecha kunduzda smartfonlar orqali olinadigan avtoportret.
Bu so`z o`zbek lug`atiga 2000 yillarning boshida mobil telefonlarda fotoapparat o`rnatilganidan keyin kirib keldi. Selfi ko`pincha telefonni qo`lga olib rasm tushurilganida kishining bosh qismi yori oyoq qismini rasmga oladi.
Bugungi kunda internet barcha afzalliklari bilan birga o`zining salbiy tomonlarini ham ko`rsata oldi. Avvallari foydalanuvchi juda ko`p vaqtini saytlarda sarflasada dahshatli tuyilmasdi. Biroq yaqinda ilmiy tadqiqotlar shuni ko`rsatdiki, internet giyohvandlikning tashxisiga aylangan. Ayrimlar bu so`zni eshganlarida kulgu bilan javob beradilar, lekin bu hozirgi kunda ayni haqiqatdir. Internet kassalik epidemiyasini tarqatadi va tezlik bilan mamlakatlarni qit`alarni yutub yuboradi va aholini itoatkor xizmatchga aylantiradi. Afsuski, “internetda guyohvandlik vurusi” dan ta`sirlangan odamni o`rganish juda oson. Odatda bu odamlar butunlay vertual haqiqatga botiriladi, shuning uchun ular boshqalarning ko`ziga qanday qarashga qiziqishadi. Ular boshqalarning fikrlari bilan qiziqmasliklari, so`zlariga befarq qarshilik ko`rsatishlari, yoniga bo`lganlarga e`tibor bermasliklari, ularni tashlab ketadigan mojarolarga javob bermasliklari mimkin.
Internetga qaramlik qo`yidagi hollarda yaqqol siziladi.
Farzandiga ishonchni oqlamaganligi uchun juda talabchan ota-onalar tomonidan belgilangan noaniqlik;
Shaxsiyat va so`gliqqa bo`lgan muloqotdagi qiyinchilik;
Ularni haqiqiy hayotidan juda noroziligi;
Oila ichidagi aloqalarning y`oqligi;
Yomon odatlarning qarindoshlar va do`stlar tomonidan hukm qilinganligi.
Internetdan qutulish uchun nima qilish kerak.?
Kundalik ishlarni rejalashtirish, internet uchun vaqtni kam ajratish, oila, do`stlar va qarindoshlar bilan yaqin munosabatda bo`lish ular holidan xabar olish, sport bilan shug`ullanish, fitness zallar, sizish havzalarida bo`lish, gimnastika zallarida chiniqish va toza havoda ishlash va sayr qilish. Eng asosiysi kitob mutolaa qilish.
Kundalik hayotda inson ongi va uning tafakkurini egallashda axborotning ta`siri kuchi XXI asrga kelib ancha jadallashdi. Endilikda odamlar muloqotsiz yashay olmaganidek axbototsiz ham yashay olmaydilar.
Bugun O`zbekistonda axborotdan foydalanish bir qator qonunlar bilan kafolatlangan. Masalan; “Axborot erkinligi prinsiplar va kafolatlari to`g`risida”gi qonunda axborot olish faqat qonunga asoslangan hamda inson huquq va erkinliklari, konstitutsiyaviy tuzum asoslari, jamiyatning axloqiy qadriyatlari, mamlakatning ma`naviy, madaniy va ilmiy salohiyatini mihofaza qilish, xavfsizligini ta`minlash maqsadida cheklanishi mumkin.
Foydalangan adabiyotlar:
1. Mo‘minov A. O‘zbekiston: axborotlashgan jamiyat sari
2.www. wikepideya.uz
3.www. wikepideya.ru
4. www. Yoshlar ittifoqi
Do'stlaringiz bilan baham: |
