Keys-texnologiyasi

Keys bilan ishlashda individul baxolash jadvali

Katnashuvchilar	Baxolash kursatkichi va mezoni
	Situatsiyani taxlili max 1,0	Mummoni asoslash max 0,5	Muammoni xal qilish usullari max 0,5	Muammoni xal kilishda ishni detal ishlab chiqish max 0,5	Umumiy ball (max 2,5)*
1.
2.
№

* 2,0 – 2,5 balla – «a’lo», 1,5 – 2,0 balla – «yaxshi»,

1,0 – 1,5 balla – «qoniqarli»,

menee 1,0 balla – «qoniqarsiz»
Guruxdagi muammoni echish variantida baxolash tizimi.

1. 
   Xar bir gurux ikkita baxolavchi ball oladi. (1:1; 0,5:1,5; va x.k.).
   
2. 
   Xamma olingan ballar qo’shiladi. Maksimal ball yig‘gan, muammo xali, yutadi. Teng natijada ovoz berish yo’li bilan baxolanadi.
   

Muammoni guruxda eychish jadvali, ball

Gurux	Muammoni alternativ echish vvariantlari
	1	2	3	№
1.
2.
№
Summa

Taklif kilingan prezentatsiya baxolash

Gurux	Prezentatsiya yoritilish darajasi (1 – 20)	O’tkazilgan prezentatsiya ko’rinarligi, yorqinligi (1 – 20)	Gurux azolaring aktivligi (1 – 20)	Taklif qilingan yechimning yorqinligi, antiqaligi (1 – 20)	qonuniy normaga to’g’riligi (1 – 20)	Umumiy ballar yigindisi (max 100)
1.
2.
№

III. USTOZ – KEYSOLOG BILAN

KEYS YECHISH VARIANTI

1. qindan ajralmalar kelishi qaysi kasalliklarda kuzatiladi?

Ginekologik kasaliklarning quyidagi larida qindan ajralmalar kuzatiladi:

4.1. Nazariy kism (tasnif)
2. QVP sharoitida tekshiruvlar utkazilishi kerak, rejalashtiring va asoslang:

1. Anamnez

2. KB, Ps, t-ra

3. Tashki kurik (palьpatsiya, perkussiya, auskulьtatsiya)

4. Ginekologik kurik (kuzguda kurik, bimanual kurik)

5. Jinsiy azolar UZIsi

6. Kolposkopiya

7. Kliniko-laborator tekshiruv (UQA, konda b/x, koagulogramma, uch nuktadan surtma analizi,servikal kanaldan bak.ekmasi, Papanikalau buyicha surtma,sitologik va gistologik tekshiruv)

Bachadon bo’yni fon kasalliklarida kuzatiladigan belgi va simptomlar

Bachadon bo‘yni tug‘ma eroziyasi	Bachadon bo‘yni chin eroziyasi	Psevdoeroziya	Ektropion
Tashxislash: bachadon bo‘ynini ko‘zguda ko‘rganda yorqin qizil rangli, yuzasi silliq,sservikal kanaldan ajraladigan patologik ajralmalar belgilarisiz. Kolьposkopiyada yallig‘lanish simptomlari (giperemiya, shish va h.k. ) aniqlanmaydi. Davolash: malignizatsiyaga moyilligi yo‘q,ssilindrik epiteliy ektotserviksdan endotserviksga distoniyasi to‘htaydi va bu odatda davolamaganda ham orqaga qaytadi	Tashxislash: ko‘zguda ko‘rik, kolьposkopiya. yorqin qizil rangli, noaniq shaklli bo‘lib,sservikal kanaldan shilliq – yiringli ajralmalar keladi. 1-2 hafta kuzatilib, keyin psevdoeroziyaga o‘tadi. Kolьposkopiya va mikroskopik -yallig‘lanish belgilari. Mikroskopiya vasservikal kanaldan bakteriologik ekma olish yallig‘lanish reaksiyasi qo‘zg‘atuvchisi xususiyatini bilish va keyinchalik to‘g‘ri davoni tanlash maqsadida o‘tkaziladi	Tashxislash: ko‘zguda ko‘rik, kolьposkopiya. Psevdoeroziyalarga noto‘g‘ri shakl, notekis yuza, qizil rang, kista va patologik ajralmalar xos bo‘ladi. kolьposkopiya 5 % li yod eritmasi bilan yuvgandan so‘ng eroziya och pushti, endi boshlanayotgan o‘choqlar – sariq, atipik jarayonli sohalar – oq tusli ko‘rinadi. SHubhali deb hisoblangan sohalarda mo‘ljalli biopsiya bajariladi. Davolash kasallik rivojlanishiga olib kelgan yondosh hastaliklar (kolьpit, endometrit, salьpinogoofarit, ektropion, endokrin buzilishlar ) ni davolash bilan birga olib boriladi. Tekshiruv bakterial ekma, IFA, PSR infeksiya turiga qarab antibakterial terapiya va qin shamchalarini qo‘llash bilan mahalliy davo. Davolashning boshqa usuli atrof to‘qimalarga salbiy ta’sir ko‘rsatmaydigan kuydiruvchi vositalar(vagotil, solkovagin)ni qo‘llash bilan bog‘liq. SHuningdek, yaqqol displaziya va malignizatsiyani inkor etish uchun kengaytirilgan kolьposkopiyadan so‘ng elektrokoagulyasiya (diatermoko agulyasiya), kriokoagulyasiya, lazerovaporezatsiya qo‘llaniladi. Sanab o‘tilgan davo usullari qo‘llanilgach, ayol dispanser nazoratida bo‘ladi.	bachadon bo‘yni turli darajadagi deformatsiyasi, teskari o‘girilib qolgan shilliq qavatning g‘adir-budir yoki silliq yuzasi, ko‘pincha bachadon bo‘yni kanali shilliq qavati burmalari sifatida aniqlanadi. Kengaytirilgakolьposkopiyani qo‘llash tavsiya etiladi, bunda biopsiyaga ko‘rsatma bo‘lgan patologik jarayonlar (psevdoeroziya, leykoplakiya va h.k.) aniqlanadi. Davolash: bachadon bo‘yni tuzilishini korreksiyalash shart. Sezilarli chandiqli o‘zgarishlar va bachadon bo‘ynining yaqqol deformatsiyasida barcha patologik jarayonlar(endotservitsit, psevdoeroziya va h. k.)ni davolab bo‘lgach, rekonstruktiv-plastik amaliyot (Emet amaliyoti) bajariladi.

Leykoplakiya (grek.”oq dog‘” )	Eritroplakiya (grek. qizil dog‘)	Bachadon bo‘yni kanali shilliq qavati polipi
Klinik manzarasi noaniq, odatda belgisiz kechadi va ko‘pincha profilaktik ko‘rikda aniqlanadi. Tashxislash: ko‘zguda ko‘rik, oddiy va kengaytirilgan kolьposkopiya, hujayra atipiyasini aniqlash maqsadidassitologik tekshiruv. Ko‘rikda leykoplakiya yaqqol ifodalangan klinik shaklda, faqat kolьposkopik aniqlanadigan yoki oddiy ko‘z bilan qaraganda ektotserviksda bo‘rtib turgan pilakchalardek ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Kolьposkopik yodnegativ soha silliq yoki g‘adir-budir yuzali oqish yaltiroq pardadek ko‘rinadi ( manfiy SHiller sinamasi ). Biopsiyadasservikal kanal shilliq qavatini diagnostik qirish bilan bir vaqtda keng o‘choq kesib olinadi. Davolash leykoplakiya turi, o‘lchami, shuningdek patsiet yoshi va reproduktiv faoliyatiga bog‘liq ravishda individual. Endotserviks holatini hisobga olib, kriodestruksiya, lazer vaporizatsiya, konizatsiya yoki ekssiziya amaliyoti bajariladi. YAqqol atipiyada bachadon bo‘yni amputatsiyasi.	Eritroplakiya asosan yakka uchraydi va kichik o‘lchamda bo‘ladi. Eritroplakiyaning qizil rangi yupqalashgan epitelial qavatdan tomir to‘rining yorishib ko‘rinishidandir. Tekshiruv usullariga kolьposkopiya,ssitologik tekshiruv va biopsiya kiritilishi mumkin. Davolash: eritroplakiya xirurgik yo‘l (ekssiziya) bilan yoki uning to‘liq destruksiyasini chaqiruvchi boshqa usullar (diatermokoagulyasiya, krioterapiya, lazer nurlari bilan vaporizatsiya) qo‘llanilib davolanadi.	Poliplar tashqi bo‘g‘iz sohasida, endotserviks o‘rta yoki yuqori qismida rivojlanadi. Eng ko‘p 40 yoshdan oshgan ayollarda uchraydi. Poliplargagina xos klinik belgilar mavjud emas. Tashxislash: sservikal kanal shilliq qavati poliplarini aniqlash muammo tug‘dirmaydi. Ular bachadon bo‘yni ko‘rigida, kolьposkopiya vasservikoskopiyada topiladi. Davolash polipni olib tashlagandan keyinsservikal kanal va endometriyni qirishdan iborat. Poliplar oyoqchasi asosini aylantirish va so‘ng koagulyasiya qilish bilan olib tashlanadi. Ginekologik kasallilarni va endokrin buzilishlarni o‘z vaqtida davolash, bachadon bo‘yni poliplarining profilaktikasida muhim.

3.Bachadon buyni eroziyasi rivojlangan xollarda kuyidagi kasalliklar bilan takkoslama tashxis utkazilishi kerak:

• 
  Bachadon buyni eroziyasi
  

• 
  tugma
  
• 
  chin
  
• 
  psevdoeroziya
  

• 
  leykoplakiya
  

• 
  eritroplakiya
  
• 
  bachadon buyni polipi
  

• 
  Displaziya (servikal intraepitelial neoplaziyasi – CIN)
  
• 
  Leykoplakiya tukima atipiyasi
  
• 
  Bachadon buyni raki (preinvaziv, mikroinvaziv, invaziv).
  

CIN - Cervikal Intraepithelial Neoplasia -sservikal intraepitelial neoplaziyasi.
4.1. Ta’lim texnologiyasining modeli

Mavzu	Bachadon buyni vaendometriy fon va rak oldikasalliklari
Soat- 2	Ta’lim oluvchilar soni: 20-24 kishidan oshmasligi lozim
Ukitish uslubi	Jamiyat taraqqiyoti rivojlanishiga asos bo‘luvchi ma’naviy barkamol avlodni tarbiyalashdagi muammolar, dunyoqarash  tarbiyasi masalalari va ularning echimi
Amaliy mashg‘ulot rejasi	Ukuv darslik mazmuniga kirish. Muammoni va uni echish vazifalarini aniq ifoda etish. “Keys”ni kichik guruhlarda echish. Natijalar taqdimoti va muhokamasini o‘tkazish. Muammoni muhokama etish, baxolash va eng yaxshi tahlilni tanlash. YAkuniy xulosa chiqarish. Erishilgan o‘quv natijalariga ko‘ra talabalar faoliyatini baholash
Mashg‘ulotning maqsadi: Talabalarni bachadon bo‘yni va endometriy fon hamda rak oldi kasalliklari xastaliklarini tashxislashga, qiyosiy tashxislashga hamda shifoxonadan keyingi reabilitatsiya davrida ularni poliklinika sharoitida davolashga o‘rgatish.
Pedagogik vazifalar:		O‘quv faoliyati natijalari:
keys mazmunini mustaqil o‘rganish uchun asos yaratadi; bachadon bo‘yni va tanasi fon hamda saraton oldi kasalliklari buyicha bilimlarini ortirish muammoni ajratib olishga o‘rgatadi, taqqoslashga, tahlil qilishga umumlashtirishga ko‘mak beradi; muammoni hal etish bo‘yicha aniq harakatlar ketma – ketligini tushuntirib beradi; muammoli vazifalarni echishga shart-sharoit yaratadi; mantiqiy xulosa chiqarishga ko‘mak beradi Kindan ajralmalar kelayotgan ayollarni KVP va SHVP sharoitida olib borish va statsionarga yotkazishni xal kilishni urganish		keys mazmuni bilan oldindan tanishib chiqib, yozma tayyorgarlik ko‘radi; bachadon buyni va endometriy fon va saraton oldi kasalliklari kuzatilgan ayollar umumiy xolatlarini baxolashni urganish; muammoni echimini topishda kilinishi kerak bulgan xarakatlar ketmaketligini tuzish; KVP va SHVP sharoitida bachadon bo‘yni va endometriy fon hamda saraton oldi kasalliklari xastaliklari bilan kasallangan ayollarni mustakil olib borini urgatadi; yakuniy mantiqiy xulosalar chiqaradi.
O‘qitish usullari va texnika		“Keys – stadi”, diskussiya, amaliy usul
O‘qitish vositalari:		Keys, metodik kursatmalar
O‘qitish shakllari		Individual va guruhlarda ishlash
O‘qitish shart-sharoiti		Texnik vositalar bilan ta’minlangan auditoriya
Monitoring va baholash		Og‘zaki nazorat, savol-javob, o‘z-o‘zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash

4.2. Amaliy mashg‘ulotning texnologik xaritasi

Ish jarayonlari vaqti	Faoliyatning mazmuni
	o‘qituvchi	talaba
Tayyorlov bosqichi	Mavzuni, vaziyat mazmunini aniqlaydi, informatsion ta’minotga tayyorgarlik ko‘radi, “keys - stadi”ni rasmiylashtiradi, keysni ko‘paytirish muammosini hal etadi. Mustaqil ravishda tayyorgarlik ko‘rishni, tavsiya etilgan adabiyotlarni o‘qib o‘rganishni tavsiya etadi	Tinglaydilar
I - bosqich. Mavzuga kirish (10-15daqiqa)	1.1. O‘quv mashg‘uloti mavzusi, maqsadi, vazifalari va o‘quv faoliyati natijalarini aytadi, dolzarbligi va ahamiyatiga to‘xtalib o‘tadi.	Tinglaydilar
	1.2. Amaliy mashg‘ulotning ish tartibi va natijalarni baholash mezonlari bilan tanishtiradi. Keys mazmuni bilan yanada yaqinroq tanishib chiqishlari uchun talabalarga materiallarni tarqatib chiqadi	Savollarga javob Bildiradi
II - bosqich. Asosiy (60 daqiqa)	2.1. Keysda bor bo‘lgan materiallarni muhokama qilishni tashkillashtiradi, diqqatni keys bilan ishlash qoidalariga, muammoni echish algoritmiga va vazifani aniqlashtirishga qaratadi (Ilova 1) Nimaga kindan patologik ajralmalar kuzatiladi? Uz vaktida tashxislanmagan bachadon buyni eroziyasi kanday asoratlarga olib keladi?	Muhokama qiladilar
	2.2. Talabalarni guruhlarga ajratadi. Mavzu bo‘yicha tayyorlangan topshiriqlarni “Muammoli vaziyat” uslubidan foydalanilgan holda tarqatadi	Vaziyatni mustaqil ravishda tahlil qiladilar
	2.3. Masala beriladi va masala moxiyati kay darajada uzlashtirilganligi aniklaniladi (2-ilova): - kaysi nazologiyalar bilan takkoslama tashxis utkaziladi - KVP va SHVP sharoitida utkaziladigan tekshiruvlar - Bachadon buyni va endometriy fon va rak oldikasalliklarini olib bori taktikasi	Guruhlarga ajraladi, yozib oladilar, topshiriqlar ustida ishlaydilar
	2.4. Kichik guruhlarda keys bilan yakka tartibda bajarilgan ishlar natijalarini muhokama qilishni tashkillashtiradi. Guruhlarga topshiriqlarni bajarish uchun yordam beradi, qo‘shimcha ma’lumotlardan foydalanishga imkon yaratadi. Diqqatlarini kutiladigan natijaga jalb qiladi	Faol qatnashadilar
	2.5. Har bir guruh topshiriqlarni vatman-qog‘ozlarga tushirib, taqdimotini o‘tkazishda yordam beradi, izoh beradi, bilimlarini umumlashtiradi, xulosalarga alohida e’tibor beradi. Topshiriqlarning bajarilishi qay darajada to‘g‘ri ekanligini diqqat bilan tinglaydi prezintatsiya tashkillashtirshga yordam beradi	Jamoa bo‘lib baja-rilgan ishning taq-dimotini o‘tkazadi-lar, baxs-munozara yuritadilar, qo‘-shimchalar qiladilar, baholaydilar, xulosa chiqaradilar
	2.6. Organayzer – UASH taktikasi algoritmi (3- ilova)	Tinglaydilar. Guruhlarda berilgan topshiriqni bajaradilar Taqdimotini o‘tkazadilar Mavzu bo‘yicha yakuniy xulosa chiqaradilar
	2.7. Keysga uz javobini beradi (ilova 4)	Tinglaydilar
III - bosqich. YAkuniy (20 daqiqa)	3.1. Ish yakunlarini chiqaradi. Bugungi mavzu dolzarb ekanligiga to‘xtalib o‘tadi. Faol talabalarni baholash mezonlari orqali rag‘batlantiradi	Eshitadi. Aniqlaydi
	3.2. Tavsiya etilgan muammo echimlariga izoh beradi. YAna bir bor “Keys - stadi”ning ahamiyatiga atroflicha to‘xtalib o‘tadi	Tinglaydilar. Uz fikrini izoxlaydi

4.3. Amaliy qism

Amaliy ko‘nikmalar:

4. 
   Ko‘zguda ko‘rik
   
5. 
   Bimanual ko‘rik
   
6. 
   Papanikolau bo‘yicha surtma olish
   

4. 
   Talabalar bilimini baxolash tizimi
   
5. 
   
   

№	O‘zlashtirish (%) va ballarda	Baholash	Talabalar bilimi darajasi
1.	86-100	A’lo “5”	Xulosa va yakun qiladi. Mantiqiy fikrlash Mustaqil fikrlash Amalda qo‘llaydi Ma’nosini tushunadi Biladi, so‘zlab beradi CHuqur tushunchaga ega
2.	71-85	YAxshi “4”	Mustaqil fikrlash Amalda qo‘llaydi Ma’nosini tushunadi Biladi, so‘zlab beradi Tushunchaga ega
3.	55-70	Qoniqarli “3”	Ma’nosini tushunadi Biladi, so‘zlab beradi Tushunchaga ega
4.	0-54	Qoniqarsiz “2”	Ma’lum tushunchaga ega emas O‘qitish fanini bilmaydi

6. O’quv mashg’ulotning texnologik xaritasi

№	Mashg‘ulot bosqichlari	Mashg‘ulot shakli	Davomiyligi 290
1.	O‘qituvchini kirish so‘zi mavzuni asoslashi.		10 min.
2.	Uy vazifasini bajarilishi «Bum» uyini bilan taxlil kilinadi.	Surov, tushintirish «Bum» ilova № 1	30 min
3.	Poliklinika tematik bemorlarni kabul kilish. Amaliy ko‘nikmalarni mukammallashtirish: Analiz tuplash; Ginekologik kuzgular bilan kurish. Bachadon va ortiklarini bimanualь tekshirish.ssitologik tekshiruv uchun surtmalar olish.	Mulyajlarda kunikmalarni uzlashtirish	90 min
4.	Mashgulotning amaliy kismi buyicha muxokama.uzlashtirish darajasini aniklash. Ginekologik kuruv natijalariga kura laborator kursatkichlarni taxlil kilish, Amaliy kunikmasini	Baxs-munozara, surov, Amaliy kunikmalarni bajarish va nazorat kilish.	50 min
	Tanaffus		30 min
5.	Amaliy ko‘nikmalarni mukammallashtirish: Analiz tuplash; Ginekologik kuzgular bilan kurish. Bachadon va ortiklarini bimanualь tekshirish.ssitologik tekshiruv uchun surtmalar olish.	Mulyajlarda kunikmalarni uzlashtirish	20 min
6.	«Stol urtasidagi kalam» uyini, vaziyatli masalalarni echish.ssitologik tekshiruv uchun surtma olish filьmini namoyishi Darsning amaliy kismini o‘qituvchi bilan birgalikda taxlil kilish	Ilova №2	20min
7.	Keys texnologiyasi	Keys materiallari	60 min
5	Teoretik bilim va maxoratlarni mukammallashtirish. Mashgulot me’zonlariga asosan baxolash. YAkunlash.	Diskussiya, og‘zaki opros, amaliy ko‘nikmalarni tekshirish. (Ilova №3)	10 min

7.Nazorat uchun savollar:

1. 
   Bachadon bo‘yni fon hamda saraton oldi kasalliklari tasnifi
   
2. 
   Bachadon bo‘yni fon hamda saraton oldi kasalliklari etiologik omillari
   
3. 
   Bachadon bo‘yni fon oldi kasalliklari tashhislash usullari
   
4. 
   Bachadon tanasi fon hamda saraton oldi kasalliklari tasnifi
   
5. 
   Bachadon tanasi fon hamda saraton oldi kasalliklari etiologik omillari
   
6. 
   Bachadon tanasi fon va saraton oldi kasalliklari tashxislash usullari
   
7. 
   Davolash prinsiplari
   
8. 
   Retsidiv profilaktikasi
   
9. 
   Mastopatiyani tashxislash
   
10. 
    Olib borish asoslari
    

8.Adabiyot:

1. Boxman YA.V. , Rыbin E.P. Polineoplazii organov reproduktivnoy sistemы.-SPb.: OOO «Neva-Lyuks» 2001-240s.

2. Zabolevaniya sheyki matki, vlagaliщa i vulьvы (Klinicheskie leksii) Pod.red.prof. Prilepskoy V.N.-2-e izd.-M.: MED press, 2000-432 s.

3. Klinicheskie rekomendatsii dlya prakticheskix vrachey. Denisov I.N., Kulakov V.I. i dr. «Geotar-med», 2002. S. 748-783.

4. Manuxin I.B. i dr. Zabolevaniya narujnыx polovыx organov u jenщin: Rukovodstvo dlya vrachey M.:MIA, 2002.-303s.

5. www.medi.ru, www.medlinks.ru, www.obgyn.net.