Keys-stady

ISHQORIY YER METALLARI MAVZUSINI O’QITISHDA “KEYS-STADY” TEXNOLOGIYASI
Ademova Nargiza Yangiboyevna
Nizomiy nomidagi TDPU Tabiiy fanlar fakulteti
Aniq va tabiiy fanlarni o’qitish metodikasi
1 – kurs magistranti
Annotatsiya: ushbu maqolada ishqoriy metallarning o’qitishda keys stady texnologiyasi haqida yoritilgan.
Kalit so’zlar: keys stady, zamonaviy ta’lim texnologiyasi, aqliy hujum.
Hozirgi paytda pedagogika fanida zamonaviy dars iborasi tez- tez tilga olinmoqda. Zamonaviy dars shunday dars-ki, unda o’qituvchi o’quvchining mavjud imkoniyatlaridan ustalik bilan foydalanib, uning aqliy imkoniyatlarini ishga solib, rivojlanishini ta‘minlaydi. O’quvchi esa o’z navbatida bilimlarni chuqur o’zlashtiradi va ma’naviy barkamollik sari odimlaydi.
Zamonaviy dars deganda qanday darsni tushunamiz, uning belgilari, mezonlari qanday, u qanday shakillarga ega, u qanday uslubda o’tiladi, darsda qanday usullardan foydalaniladi, unga qanday didaktik talablar qo’yiladi? Kabi savollar tug’ilishi tabiiy.
“Keys-stadi” inglizcha “case” – aniq vaziyat, hodisa, “study” – oʻrganmoq, tahlil qilmoq, ta‘lim soʻzlarining birikuvidan hosil qilingan boʻlib, aniq vaziyatlarni oʻrganish, tahlil etish va ijtimoiy ahamiyatga ega natijalarga erishishga asoslangan ta‘lim metodidir. Mazkur metod muammoli ta‘lim metodidan farqli ravishda real vaziyatlarni oʻrganish asosida aniq qarorlar qabul qilishga asoslanadi. Agar u oʻquv jarayonida ma‘lum bir maqsadga erishish yoʻli sifatida qoʻllanilsa, metod xarakteriga ega boʻladi, biror bir jarayonni tadqiq etishda bosqichma-bosqich, ma‘lum bir algoritm asosida amalga oshirilsa, texnologik jihatni oʻzida aks ettiradi.
Keys turlari. Keys – bu yaxlit axborotlar majmui. Qoidaga koʻra, keys uch qismdan iborat boʻladi:

1. 
   keysni tahlil etish uchun zarur yordamchi axborotlar;
   
2. 
   aniq vaziyat bayoni; 3) keys topshirigʻi;
   

• 
  Bosma holatdagi keys (uni yanada koʻrgazmali boʻlishini ta‘minlaydigan grafik, jadval, diagramma, illyustratsiyalarni ham oʻz ichiga oladi).
  
• 
  Multimedia-keys (soʻnggi vaqtlarda keng qoʻllashni talab etayotgan.
  
• 
  Video keys (film, audio va video materiallardan iborat boʻlishi mumkin).
  

KEYS-1
Bugungi kunda shaharlarimiz va ayniqsa kasalxonalar atrofida juda ko‘p archalarni uchratamiz. Archa o’rmonlari havosida bir gaz to'planadi. Bu gaz bilan sil kasaliga uchragan bemorlar nafas olsa, ularning sog’ayib ketishi tezlashar ekan. Bu gazning 4,48 litri kumush sirg‘a bilan ta‘sirlashib sirg‘a qora rangli birikmaga aylanib qoldi?
Keys-1 bo‘yicha “aqliy hujum” metodidan foydalanamiz. Keys ommaviy tarzda yechiladi.
Keys yechimi:
1) Aniqlanishicha, archa o’simligi havoga ozon (O₃) gazi chiqarar ekan. 2) Ozon gazi esa beqaror bo‘lib molekular va atomar kislorodga parchalanadi. Ozon aralashgan havo bilan nafas olinganda atomar kislorod ta‘sirida kasallik tez tuzalar ekan. 3) Ag₂O. 4) 24,8 g
Bularning hammasi o’qituvchi va yoki o’quvchilarga bog’liq.Shu bilan birga o’quv jarayonini oldindan loyihalashtirish zarur. Bu jarayonda o’qituvchi o’quv predmetining o’ziga xos tomonini, joy va sharoitni, eng asosiysi, talaba (yoki o’quvchi)larning imkoniyati va ehtiyojini va hamkorlikdagi faoliyatni tashkil eta olishini hisobga olishi kerak.
Shundagina, kerakli kafolatlangan natijaga erishish mumkin. Qisqacha aytganda, talaba (yoki o’quvchi)ni ta‘limning markaziga olib chiqish kerak.
KEYS – 2

1. 
   Biz bilamizki tabiatda juda ko’plab metallar uchraydi. Va bu metallarning birikmalari ham mavjud. Nima uchun avvallari kuldan kir yuvish vositasi sifatida foydalanishgan.
   

Bu metodni tahlil qilishda muammoli vaziyat texnologiyasidan foydalanamiz.
Keys yechimi:
Sababi: kul tarkibida ishqor bor. Ishqor kirlarni oqartiruvchi vosita sifatida ishlatiladi. Kul tarkibida kaliy natriy ishqorlari bor. Shuning uchun ham kuldan foydalanishgan. Hozirgi kunda esa zamonaviy kir yuvish vositalari ishlab chiqarilganligi uchun kuldan foydalanilmay qo’yilgan.
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Ishmuhamedov R., Abduqodirov A., Pardaev A. Ta‘limda innovatsion texnologiyalar / Amaliy tavsiyalar. – T.: ―Iste‘dod‖ jamg’armasi, 2008.
   
2. 
   Olimov Q.T. Pedagogik texnologiyalar.– T.: ―Fan va texnologiyalar‖ nashriyoti, 2011.