Monoduragay chatishtirishga doir masalalar yechish
1.Tovuqlarda gulsimon toj dominant (A), oddiy toj retsessiv (a). Tajribada gulsimon tojli tovuqlar oddiy tojli xo‘rozlar bilan chatishtiril- di. F1 duragaylarning fenotipi va genotipi qanday bo‘ladi? 9-sinf ( 137-bet № 1)
a) agar F1 o‘zaro chatishtirilsa, F2da qanday natija kutish mumkin?
b) F1 oddiy tojli xo‘rozlar bilan qayta chatishtirilsa-chi?
A- gulsimon
a- oddiy toj
P ♀AA x ♂aa
│ │
G am: A a
F1 Aa
Gen: geterozigota
a) P ♀Aa x ♂ Aa
││ ││
Gam: A a A a
F2 AA; Aa;Aa;aa
Gen:1;2;1 Fen:3;1
Fen: Gulsimon toj
b) P Aa x aa
││ │
Gam: A a a
Fb Aa;aa Gen:1;1 Fen:1;1
-7-
2.Quyonlarda yungning normal uzunligi dominant (B), qisqaligi retsessiv belgi (b) hisoblanadi. Quyidagi genotipga ega organizmlar chatishtirilganda qanday fenotipli organizmlar olinadi? 9-sinf ( 137-bet № 2)
B- normal uzun
b- qisqa
a) P ♀Bb x ♂Bb
││ ││
Gam: B b B b
F1 BB; Bb;Bb;bb Gen:1;2;1 Fen:3;1
b) P ♀BB x ♂bb
│ │
G am: B b
F1 Bb
Gen: geterozigota
Fen: normal uzun
c) P Bb x BB
││ │
Gam: B b B
Fb BB; Bb Gen:1;1 Fen:1;1
3.Pomidor mevasining qizil rangi (A) sariq rangi (a) ustidan dominantlik qiladi. Tajribada urug‘chi va changchi organizmlar qizil rangga ega edi, lekin ular chatishtirilganda ¾ qizil, ¼ sariq pomidor hosil bo‘ladi. Ota-onaning va F1 duragaylarning genotipini aniqlang. 9-sinf ( 137-bet № 3)
A- qizil
a-Sariq
P ♀ Aa x ♂Aa
││ ││
Gam: A a A a
F1 AA; Aa;Aa;aa
ota-ona genotipi—♀ Aa ♂Aa
Duragaylarning genotipi— AA; Aa;Aa;aa
-8-
4.Gomozigota g‘o‘zaning hosil shoxi cheklanmagan (S) va cheklangan (s) formalari o‘zaro chatishtirildi. F1 va F2 avlodning genotipini va fenotipini aniqlang. 9-sinf ( 137-bet № 4)
S- cheklanmagan s- cheklangan
P ♀SS x ♂ss
│ │
G am: S s
F1 Ss
P ♀ Ss x ♂Ss
││ ││
Gam: S s S s
Gen: geterozigota
Fen: cheklanmagan
F2 SS; Ss;Ss;ss
Gen:1;2;1 Fen:3;1
Diduragay chatishtirishga doir masalalar yechish
1.Pomidor mevasining yumaloq shakli (A) noksimon shakli (a) qizil rangi (B) sariq rangi (b) ustidan dominantlik qiladi. Quyidagi genotipli pomidorlar qanday gametalar hosil qiladi? 9-sinf ( 141-bet № 1)
A- yumaloq B-qizil
a-noksimon b-sariq
a) AABB;
Gam: AB
b) AaBB;
Gam: AB; aB
d) aaBB;
Gam: aB
e) AABb;
Gam: AB;Ab
f) AaBb;
Gam: AB; Ab; aB; ab
g) Aabb
Gam:Ab; ab
h) aabb.
Gam:ab
2.G‘o‘zaning hosil shoxi cheklanmangan (S), gultojibarglari sariq-limon rangdagi (У) formasi hosil shoxi cheklangan (s), gultojibarglari och-sariq rangli (у) formasi bilan chatishtirilganda, 1/4 qism cheklanmagan hosil shoxi, gultojibarglari sariq-limon rangli, 1/4 qism chek l angan hosil shoxi, gultojibarglari sariq-limon rangli, 1/4 qism cheklanmagan hosil shoxi, gultojibarglari och sariq rangli va 1/4 qism cheklangan hosil shoxi, gultojibarglari och sariq rangli o‘simliklar olingan. Chatishtirishda ishtirok etgan ota-ona formalarning genotipini aniqlang. 9-sinf ( 141-bet № 2)
S- cheklanmagan Y-sariq-limon rangdag s- cheklangan y- och-sariq rangl
-9-
P ♀ SsYy x ♂ssyy
gam
♀
♂
|
SY
|
Sy
|
sY
|
sy
|
sy
|
SsYY
ch-magan sariq-limon
|
Ssyy
ch-magan och-sariq
|
ssYy ch-ngan sariq-limon
|
ssyy
ch-ngan och-sariq
|
ota-ona genotipi—♀ SsYy x ♂ssyy
3.No‘xatning uzun poyali, oq gultojibargli formasi kalta poyali, qizil gultojibargli formasi bilan chatishtirilgan, F1 da 120 ta uzun poyali, qizil gultojibargli, F2 da 720 ta o‘simlik hosil bo‘ldi:
a)F1 necha xil genotipga ega bo‘ladi? b) F1 necha xil gameta hosil qiladi? c) F2 dagi o‘simliklarning nechtasi uzun poyali, qizil gultojibargli bo‘ladi? d) F2 dagi o‘simliklarning nechtasi uzun poyali, oq gultojibargli bo‘ladi? 9-sinf ( 141-bet №3)
A- uzun poyali B- qizil gultojibargli
a- kalta poyali b- oq gultojibargli
P ♀ AAbb x ♂aaBB
│ │ │ │
Gam: A b a B
F1 AaBb
a) F1 1xil genotipga ega bo‘ladi? AaBb Digeterozigota
Fen: Uzun poyali, qizil gultojibargli
b) F1 4 xil gameta hosil qiladi : AB;Ab;aB;ab
P ♀ AaBb x ♂AaBb
F2
Gameta
♀ ♂
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
AB
|
AABB
Uzun,qizil
|
AABb Uzun,qizil
|
AaBB Uzun,qizil
|
AaBb Uzun,qizil
|
Ab
|
AABb Uzun,qizil
|
AAbb Uzun,oq
|
AaBb Uzun,qizil
|
Aabb Uzun,oq
|
aB
|
AaBB Uzun,qizil
|
AaBb Uzun,qizil
|
aaBB Kalta,qizil
|
aaBb Kalta,qizil
|
ab
|
AaBb Uzun,qizil
|
Aabb Uzun,oq
|
aaBb Kalta,qizil
|
aabb Kalta,oq
|
Gen:1;2;;2;4;1;2;1;2;1
Fen: 9;3;3;1
F2 da 720 ta o‘simlik hosil bo‘ldi:
-10-
c) F2 dagi o‘simliklarning 16 tadan 9 tasi uzun poyali qizil gultojibargli bo‘ladi. 720 tadan nechtasi uzun poyali, qizil gultojibargli bo‘lishini topamiz. 16------------9
720---------- x= 9·720:16=405 ta uzun poyali, qizil gultojibargli bo‘ladi
d) F2 dagi o‘simliklarning16 tadan 3 tasi uzun poyali, oq gultojibargli bo‘ladi. 720 tadan nechtasi uzun poyali,oq gultojibargli bo‘lishini topamiz. 16------------3
720---------- x= 3·720:16=135 ta uzun poyali,oq gultojibargli bo‘ladi
4.Tarvuzning mevasi yumaloq shakli uzunchoq shakli ustidan, yashil po‘choqlisi chipor po‘choqlisi ustidan dominantlik qiladi. Uning yumaloq chipor formasi bilan uzunchoq yashil formasi chatishtirilgan. F1 da 120 ta, F2 da 960 o‘simlik hosil bo‘ldi: 9-sinf ( 141-bet № 4)
ota-onaning, F1 va F2 ning genotipini va fenotipini aniqlang;
F2 necha xil fenotip hosil qiladi?
d) ular orasida yumaloq yashil, uzunchoq chipori nechta?
A-yumaloq B-yashil
a-uzunchoq b-chipor
P ♀ AAbb x ♂aaBB
│ │ │ │
Gam: A b a B
F1 AaBb
a) Gen: Digeterozigota AaBb
Fen: yumaloq yashil
ota-ona genotipi ♀ AAbb x ♂aaBB
P ♀ AaBb x ♂AaBb
Gameta
♀ ♂
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
AB
|
AABB
Yumaloq yashil
|
AABb Yumaloq yashil
|
AaBB Yumaloq yashil
|
AaBb Yumaloq yashil
|
Ab
|
AABb Yumaloq yashil
|
AAbb Yumaloq chipor
|
AaBb Yumaloq yashil
|
Aabb Yumaloq chipor
|
aB
|
AaBB Yumaloq yashil
|
AaBb Yumaloq yashil
|
aaBB uzunchoq yashil
|
aaBb uzunchoq yashil
|
ab
|
AaBb Yumaloq yashil
|
Aabb Yumaloq chipor
|
aaBb uzunchoq yashil
|
aabb
uzunchoq chipor
| F2
Gen:1;2;;2;4;1;2;1;2;1
Fen: 9;3;3;1
b)F2 4 xil fenotip hosil qiladi
-11-
9/16 Yumaloq yashil
3/16 Yumaloq chipor
3/16 uzunchoq yashil
1/16 uzunchoq chipor
d) 16 ------------ 9 ta yumaloq yashil
960 ---------- x=540 ta yumaloq yashil
16 ------------ 1 ta uzunchoq chipor
960 ---------- x=60 ta uzunchoq chipor
5.No'xat donining sariq rangi (A) yashil rangi (a), tekisligi (B) burishganligi (b), gultojibargining qizil rangi (C) oq rangi (c) ustidan dominantlik qiladi. Quyidagicha genotipga ega formalarni chatishtirish natijasida hosil bo'lgan no'xatning fenotipini aniqlang: 9-sinf ( 141-bet № 5)
а)AaBbCc x aabbcc б)АаВЬСС x ааВВСс;
A-sariq B-tekis C- qizil a-yashil b-burishgan c-oq
а) AaBbCc x aabbcc
Ota va ona organizmidan hosil bo’lgan gametalarni Pennet katagiga joylaymiz:
abc
|
ABC
|
AaBbCc
|
ABc
|
AaBbcc
|
AbC
|
AabbCc
|
Abc
|
Aabbcc
|
aBC
|
aaBbCc
|
aBc
|
aaBbcc
|
abC
|
aabbCc
|
abc
|
aabbcc
|
Fen: 1ta sariq,doni tekis,gultojibargi qizil; 1ta sariq,doni tekis, gultojibargi oq;1ta sariq doni burishgan, gultojibargi qizi;1ta sariq,doni burishgan, gultojibargi oq; 1ta oq tekis qizil; 1ta oq tekis oq;1ta oq burishgan qizil; 1ta oq,doni burishgan , gultojibargi oq
b) АаВЬСС x ааВВСс;
Gameta
♂ ♀
|
ABC
|
AbC
|
aBC
|
abC
|
aBC
|
AaBBCC sariq tekis qizil
|
AaBbCC sariq tekis qizil
|
aaBBCC yashil tekis qizil
|
aaBbCC yashil tekis qizil
|
abc
|
AaBbCc sariq tekis qizil
|
AabbCc sariq burishgan qizil
|
aaBbCc yashil tekis qizil
|
aabbCc yashil burishgan qizil
|
Fen:3 ta sariq,doni tekis, gultojibargi qizil, 1 ta sariq,doni burishgan, gultojibargi qizil, 3 ta yashil,doni tekis, gultojibargi qizil, 1 ta yashil,doni burishgan, gultojibargi qizil
-12-
Noallel genlar ning o‘zaro ta’siriga doir masalalar yechish
1.Tovuqning yong'oqsimon tojli formalari oddiy tojli xo'roz bilan chatishtirilganda quyidagicha natija olingan:
a) tovuq, xo‘rozlarning 50 % yong‘oqsimon, 50 % gulsimon tojli; b) hamma tovuq va xo'rozlar yong'oqsimon tojli; d) tovuq va xo'roz- larning 50 % yong'oqsimon, 50 % no'xatsimon tojli; e) tovuq va xo'roz I arning 25 % gulsimon, 25 % no'xatsimon, 25 % yong'oqsimon, 25 % oddiy tojli bo'lgan. Chatishtirishda qatnashgan tovuq va xo'rozlar va F1 durgaylarning genotipini aniqlang. 9-sinf ( 149-bet № 1)
AABB;AaBb-yong’oqsimon
AAbb;Aabb-gulsimon
aaBB;aaBb-no’xatsimon
aabb-oddiy
a) P ♀ AABb x ♂aabb
Gameta
♂ ♀
|
AB
|
Ab
|
ab
|
AaBb yong’oqsimon
|
Aabb gulsimon
|
Gen:1;1
Fen: 50 % yong‘oqsimon, 50 % gulsimon tojli
b) P ♀ AaBb x ♂AABB
Gameta
♂ ♀
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
AB
|
AABB yong’oqsimon
|
AABb yong’oqsimon
|
AaBB yong’oqsimon
|
AaBb yong’oqsimon
|
Gen:1;1;1;1
Fen: hammasi yong'oqsimon tojli;
d) P ♀ AaBb x ♂aaBB
Gameta
♂ ♀
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
aB
|
AaBB yong’oqsimon
|
AaBb yong’oqsimon
|
aaBB no’xatsimon
|
aaBb no’xatsimon
|
Gen:1;1;1;1
Fen: 50 % yong'oqsimon, 50 % no'xatsimon tojli
-13-
e) P ♀ AaBb x ♂aabb
Gameta
♂ ♀
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
ab
|
AaBb yong’oqsimon
|
Aabb gulsimon
|
aaBb no’xatsimon
|
aabb oddiy
|
Gen:1;1;1;1
Fen: 25 % gulsimon, 25 % no'xatsimon, 25 % yong'oqsimon, 25 % oddiy tojli
2.Xushbo'y no'xat o'simligi gultojibarglarining qizil bo'lishi ikki allel bo'lmagan dominant gen ta’sirida ro'y beradi. Digeterozigota qizil gulli xushbo'y no'xat ikkita allel bo'lmagan gen bo'yicha gomozigota bo'lgan oq gulli retsessiv xushbo'y no'xat bilan chatishtirilgan. Hosil bo'lgan F1 ning genotipi va fenotipini aniqlang. 9-sinf ( 149-bet №2)
A- xushboy B-qizil
a- hidsiz b- oq
P ♀ AaBb x ♂aabb
Gameta
♂ ♀
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
ab
|
AaBb xushbo’y qizil
|
Aabb xushbo’y oq
|
aaBb hidsiz oq
|
aabb hidsiz oq
|
Gen:1;1;1;1
Fen: 25 % xushbo’y qizil, 25 % xushbo’y oq , 25 % hidsiz oq ,25% hidsiz oq
3.Tovuqlar patining rangli bo lishi С geniga bog‘liq. Bu genning retsessivi с esa rang hosil qilmaydi. Boshqa xromosomada joylashgan I gen С gen ustidan dominantlik qilgani sababli pat oq rangli bo‘ladi. i geni esa С geniga ta’sir ko‘rsatmaydi.Quyidagicha genotipli tovuq va xo'rozlar chatishtirilsa, F1 da tovuqlarning pati qanday rangda bo'ladi? 9-sinf ( 149-bet № 3) Tovuq zotlarida IICC, IiCC, IiCc, iicc, IIcc, licc genotiplar patning oq bo‘lishi- ni ta’minlaydi. iiCC, iiCc genotiplar esa patning rangli bo‘lishini ta’min etadi
a) P ♀ liCc Х ♂ iicc;
Gameta
♂ ♀
|
IC
|
Ic
|
iC
|
ic
|
ic
|
IiCc oq
|
Iicc oq
|
iiCc rangli
|
Iicc oq
|
Gen:1;1;1;1
Fen:3;1 (75% oq,25% rangli)
-14-
b) P ♀ IICC X ♂ liCc,
Ota va ona organizmidan hosil bo’lgan gametalarni Pennet katagiga joylaymiz:
IC
|
IC
|
IICC oq
|
Ic
|
IICc oq
|
iC
|
IiCC oq
|
ic
|
iiCc oq
|
Gen:1;1;1;1
Fen: hammasi oq rangli
4.G'o'zaning malla va yashil tolali liniyalari chatishtirildi. F1 da malla tolali duragaylar yetishdi. F1 duragay o'z-o'zidan changlanganda F2 da asosan malla, qisman yashil tola va juda oz miqdorda oq tolali o'simliklar hosil bo'lgan. Bu hodisani qanday tushuntirish mumkin? 9-sinf ( 149-bet № 4)
AABB,AaBb - malla
aaBB,aaBb -yashil
AAbb,Aabb-novot
aabb-oq
1) P AABB X aabb AABBX aaBb Bu bilan chtishsa ham F1 malla bo’ladi
G am: A B a b
F1 AaBb malla
2) AaBb X AaBb
Gameta
♀ ♂
|
AB
|
Ab
|
aB
|
ab
|
AB
|
AABB malla
|
AABb malla
|
AaBB malla
|
AaBb malla
|
Ab
|
AABb malla
|
AAbb novot
|
AaBb malla
|
Aabb novot
|
aB
|
AaBB malla
|
AaBb malla
|
aaBB
yashil
|
aaBb yashil
|
ab
|
AaBb malla
|
Aabb novot
|
aaBb yashil
|
aabb
oq
|
Gen 1,2,2,4,1,2,1,2,1
Fen 9,3,3,1
5.Makkajo'xorining so'tasi 20 va 8 cm uzunlikda bo'lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir dominant gen so'tani 5 cm, retsessiv gen 2 cm uzunligini namoyon etsa, u holda: a) F1 da so'taning uzun- ligi qancha bo'ladi? b) 3 ta dominant genli formalar F2 dagi 960 ta o'simlikdan necha qismini tashkil etadi? 9-sinf ( 149-bet № 5)
A-5 sm; a-2 sm
-15-
5+5+5+5=20 2+2+2+2=8
P ♀ A1A1A2A2 X ♂ a1a1a2a2
Gam: A1A2 a1a2
5+2+5+2=14 F1 A1a1A2a2
a) F1 14 sm
b) p ♀ A1a1A2a2 X ♂ A1a1A2a2
|
A1A2
|
A1a2
|
a1A2
|
a1a2
|
A1A2
|
A1A1A2A2
|
A1A1A2a2
|
A1a1A2A2
|
A1a1A2a2
|
A1a2
|
A1A1A2a2
|
A1A1a2a2
|
A1a1A2a2
|
A1a1a2a2
|
a1A2
|
A1a1A2A2
|
A1a 1A2a 2
|
a1a1A2A2
|
a 1a1A2A2
|
a1a2
|
A1a1A2a2
|
A1a1a2a2
|
a1a1A2a2
|
a1a1a2a2
|
16 ta o'simlikdan 3 ta dominant genli formalar 4 ta
16----------- 4 ta
960---------x= 960· 4: 16=240
Do'stlaringiz bilan baham: |