Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

IV. SANOAT VA RADIATSIYA XAVFSIZLIGINI 

TA`MINLASHDA

 

PUTUR ETKAZMAYDIGAN NAZORATNING ROLI

 

 

Potentsial xavfli obyektlar - ishlab chiqarish texnikasi va transporti, 

bosim  ostida  ishlaydigan  idishlar,  quvur  tarmoqlari,  elektr  stantsiyalari, 

ko`priklar,  binolar  va  inshootlarning  tayanch  konstruktsiyalari,  ko`tarish 

qurilmalari,  temir  yo`llar,  ionlashtiruvchi  nurlanish  manbalari  va  boshqa 

bir  qancha  obyektlarning  sifati  va  xavfsizligini  tekshirishda  putur 

etkazmaydigan  nazorat  alohida  ahamiyat  kasb  etadi.  Xavfli  ishlab 

---

 

 

663 

chiqarish  obyektlarida  binolar,  inshootlar  va  texnika  qurilmalarini 

tayyorlash,  ta`mirlash,  rekonstruktsiya  qilish,  montaj  qilish,  qurish  va 

sanoat  xavfsizligi  ekspertizasi  sifati,  radiatsiya  xavfini  o`z  vaqtida 

aniqlash  bilan  bog’liq  sanoat  va  radiatsiya  xavfsizligini  ta`minlashning 

asosiy  omillaridan  biri  sifatida  putur  etkazmaydigan  nazoratning  roli  va 

ahamiyati  o`sishi  ularning  texnik  holati,  imkoniyati  va  bundan  keyin 

ishlatish  muddatlarini  baholash  zarurligi  bilan  belgilanadi.  Bunday 

obyektlarning 

vaqti-vaqti 

bilan 

o`tkaziladigan 

ishonchli 

putur 

etkazmaydigan  nazorati  ularning  xizmat  qilish  muddatini  uzaytirish  va, 

asosiysi,  texnogen  avariyalar  va  halokatlar  ehtimolining  oldini  olish 

imkonini beradi. 

Texnika  qurilmalari,  binolar  va  inshootlar  parametrlarining  chetga 

chiqish ehtimolining, shu jumladan buning oqibatida ish to`xtab qoladigan 

yo`l  qo`yiladigan  doirasida  chetga  chiqishlarini  prognozlashtirish  uchun 

ularning  holatini  tavsiflaydigan  belgilarni  aniqlash  va  o`rganish, 

shuningdek  normal  ish  rejimi  buzilishining  o`z  vaqtida  oldini  olish 

maqsadida  ular  holatini  eksperimental  aniqlash  usullari  va  vositalarini 

ishlab  chiqish  xavfli  ishlab  chiqarish  obyektlarining  ishlab  chiqarish 

tsiklidagi  muhim  va  zarur  bosqich  hisoblanadi  hamda  texnik  diagnostika 

deb ataladi. Putur etkazmaydigan nazoratga asoslangan texnik diagnostika 

usullari  texnika  qurilmalari,  binolar  va  inshootlar  ish  qobiliyati  va 

xavfsizligini  nazorat  qilish  jarayonlarini  oqilona  tashkil  etish  uchun 

qo`llaniladi. 

Texnik  diagnostika  ish  sharoitlarida  konstruktsiyalar,  mexanizmlar 

va  elementlarning  texnik  holati  parametrlarini  tadqiq  etish,  shuningdek 

normal  ishlatish  sharoitlarida  va  tabiat  hodisalari  yoki  (inshootni) 

loyihalashtirish,  tayyorlash  va  ishlatishdagi  tashkiliy  xatolar  bilan 

belgilanadigan  xavfli  ish  rejimlarida  ularning  ish  qobiliyati  va 

ishonchliligini prognozlashtirish imkonini beradi. 

Putur  etkazmaydigan  nazorat  tizimi  xavfli  ishlab  chiqarish 

obyektlarida  qo`llaniladigan  va  ishlatiladigan  texnika  qurilmalari,  binolar 

va  inshootlardan  foydalanish  xavfsizligi  darajasini  oshirishda  muhim 

bo`g’in,  tashkil  etilishi  "Xavfli  ishlab  chiqarish  obyektlarining  sanoat 

xavfsizligi  to`g’risida"gi  O`zbekiston  Respublikasi  Qonunini  amalga 

oshirishning  yo`nalishlaridan  biri  hisoblangan  Sanoat  xavfsizligi 

ekspertizasi  tizimining  instrumental  ishonchli  isbotlovchi  bazasini 

ta`minlashning asosi hisoblanadi.