Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

 

V.5. Shovqin to 'suvchi qopqoq, ekran va kabinalar 

 

Kuchli  shovqin  chiqaradigan  mashina  va  mexanizmlar  qopqoq 

vositalari bilan ta'minlanib, shovqin kamaytiriladi. 

 

Qopqoqlar  asosan  yog'ochdan,  metalldan  va  plastniassadan 

tayyorlanishi  mumkin.  Qopqoqlarning  ichki  devorlari  albatta  shovqin 

yutuvchi vositalar bilan ta'minlanadi.  

Qopqoqning  tashqi    devoriariga  vibrodempfiriash  vositalari 

yordamida  ishlov  beriladi.  Qopqoq  shovqin  tarqatuvchi  mexanizmni 

butunlay  berkitishl  shart.  Agar  shovqin  chiqaruvchi  mashina  yoki 

mexanizm  issiqlik  chiqarib  ishlaydigan  bo'lsa,  qopqoqlar  shamollatish 

sistemalari  bilan  jihozlanadi.  Shuning  bilan    birga  bu  shamollatish 

sistemalari  shovqin  so'ndhgichlar  bilan  ta'minlanadi.    Qopqoqning 

samaradorligi quyidagi formula, bilan aniqlanadi (dB): 

 

L

q

=R

C

+10lga, 

 

bunda,  R

c

-qopqoq  devorining  shovqin  to'sishi  (yuqorida  keltirilgan 

formula bilan aniqlanadi). 

Ba'zi  bir  hollarda  shovqin  tarqatayotgan  mashina  yoki  xanizmni 

qopqoq  bilan  berkitish  iloji  bo'lmay  qoladi  yoki  shu  mexanizm 

bajarayotgan  jarayonni  kuzatib  turish  ehtiyoji  tug'iladi  Bunday  hollarda 

ishchi  uchun  maxsus  kuzatish  kabinalari  tashkil  qilinadi  va  bu  kabina 

devorlari  akustik  I  ishlov  berish  bilan  kuzatuvchi  ishchiga  iloji  boricha 

kam shovqin ta'sir ko'rsatadigan bo'lishi kerak. 

 

Ishchilarni  yaqin  joylarida  joylashgan  shovqin  chiqaruvchi 

mexanizmdan  muhofaza  qilish  uchun  ekranlardan  foydalaniladi.  Bunday 

---

 

 

100 

ekranlar,ishchi  ish  joyi    bilan  shovqin  chiqaruvchi  mexanizm  o'rtasiga 

o'rnatiladi.  (21-rasm,  a).      Ekranlarning  akustik  samaradorligi  shovqin 

sifatida ajralayotgan to'lqinlarni ish joylariga to'g'ridan-to'g'ri yetib borishi 

yo'lida  to'siq  vazifasini  bajaradi.  Bu  usul  bilan  shovqinlarni  butunlay 

so'ndirish imkoniyati bo'lmasada, birmuncha pasaytirish mumkin.  

Shovqinning  ekram  orqali  o'tishi  uning  katta-kichikligiga  va  to'lqin 

uzunligi 



 ga bog'liq. 

 

Tovush  to'lqinlari  qancha  uzun  bo'lsa,  ekran  orqasidagi  tovush 

soyasi shuncha katta bo'ladi va bu bilan tovushning pasayishi ham nisbiy 

bo'lmaydi.  Shuning  uchun  ham  shovqin  so'ndirish  ekranlarini  yuqori  va 

o'rta chastotadagi shovqinlar uchun ko'proq qo'llaniladi. Past chastotadagi 

shovqinni  ekran  deyarli  to'smaydi,  chunki  bunday  shovqinlar  ekranni  

osongina  aylanib  o'tadi.  Shuningdek,  ekran  bilan  shoyqin  chiqaradigan 

mashina o'rtasidagi masofa ham katta ahamiyatga ega. Bu masofa  qancha 

kichkina bo'lsa, shuncha samarador bo'ladi. 

 

Bu  yerda  yana  bir  muhim  masala  borki,  buni  albatta  hisobga  olish 

zarur. Bu shovqin, qaytish masalasidir. Agar ekran berk xonada qo'yilgan 

bo'lsa,  qaytgan  shovqin  ekranni  osongina  aylanib  o'tadi.  Shuning  uchun 

ham  ekran  ochiq  yerlarda  va  devorlari  shovqin  yutuvchi  vositalar  bilan 

ta'minlagan joylarda yaxshi samara beradi. Ekran samaradorligini oshirish 

maqsadida uning murakkab tuzilishlaridan foydalaniladi (21-rasm, b,d) va 

ular shovqin yutuvchi materiallar bilan qoplanadi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

101 

 

 

 

 

 

 

21-rasm. Shovqin to'sish ekranlari.