|
IV. 3 Matoli filtrlar
Matoli filtrlarning ishlash prinsiplarini changlangan havoning mato
orqali sizib o'tkazishga asoslangan bo'lib, havodagi changlar mato tolalari
tuklariga ilinib qoladi, havo esa tozalanib, chiqarib yuboriladi. Matoli
filtrlarning chang tozalash qobiliyati matoning qalin yoki yirik
to'qilganligiga uning tollari tarkibiga bog'liq.
Masalan, qalin to'qilgan junli matolarda changni ushlanib qolish
imkoniyati ko'p va bunday matolarning chang tutish samaradorligi juda
yuqori bo'lib 95-99,9% ni tashkil qiladi. Lekin shuni ham eslatib o'tish
kerak, bunday matoli filtrning havo o'tkazishga qarshiligi nihoyatda katta
bo'lib, taxminan 1200-4000 n/m
2
ni tashkil qiladi (bunda 1200 birligini
flltr ishga qo'yilgan vaqtdagi qarshiligi va 4000 n/m
2
esa changga
to'yingan vaqtdagi qarshiligi tushuniladi). Bunday katta qarshilikni
yengish uchun nihoyatda ko'p eneigiya sarflaydigan ventilatorlardan
foydalanishga to'g'ri keladi.
Shuning uchun sanoat korxonalarida ishlatiladigan filtrlarning ishchi
qismi bo'lgan matolarni, siyrak to'qilgan, ammo tukli turlari tanlanadi.
Bunda biz flltr qarshiligini kamaytirishga erishamiz, shuning bilan birga
sertuk siyrak to'qilgan mato orqali o'tayotgan changlangan havo o'z
yo'nalishini bir necha marta o'zgartiradi va changlar mato g'adir-
79
budirliklari va tuklarida ushlanib qoladi.
17-rasmda ittifoq davrida GPI -I tomonidan ishlab chiqilgan FV filtr
sxemasi keltirilgan. Filtrning changlangan havoni taqsimlash va chang
yig'ish kamerasi (1) orqali, changlangan havo keskin konus tuzilishidagi
diametri 240 mm va uzunligi 2755 mm bo'lgan 8 ta yeng (2) ga yuboriladi.
Yeng to'qimalari orqali changdan tozalanib o'tgan havo (3) kamerada
to'planadi va bu yerdan (4) trubalar orqali ventilatonga yo'naltiriladi. VF
filtrlar yenglarida ushlanib qolgan changlar silkitish hisobiga tushirib
yuboriladi. Buning uchun richagsimon uzatma (6) ning (5) dastasiga ta'sir
etuvchi kuch uni filtrning A seksiyasida ko'rsatilgan holatda kelguncha
keskin ko'chadi va so'ngra keskin qo'yib yuboradi va buning natijasida
yengga ilingan changlar qoqib tushiriladi. Yenglarni silkitib qoqish bir
necha marta takrorlanadi va shuning bilan birga uning to'qimalari orasiga
tiqilib qolgan changlarni chiqarib yuborish maqsadida tashqi tomonidan
havo yuboriladi. Buning uchun havoni ventilatoiga yo'naltirish yo'lidagi
truba tiqin (7) bilan berkitiladi va tashqaridan havo kirish yo'li (8) ochib
qo'yiladi. Qarama-qarshi tomondan yo'nalgan havo yenglarning to'qimlari
orasiga tiqilib qolgan changlarni chiqib ketishini tezlashtiradi. Shundan
keyin yirik changlar (9) bunkerga yig'iladi, mayda changlar esa havo
harakati natijasida yondagi seksiyadagi yenglarga yo'naltiriladi. Filtr havo
o'tkazmaydigan metall qobig'i bilan o'ralgan.
Hozirgi vaqtda ishlash tartibi xuddi shunday bo'lgan va hozirgi
zamon talabiga javob beradigan, maxsus silkitib-qoqish mexanizmiga ega
bo'lgan flltrlar yaratilgan. Ulardan biri FRM filtri (16-rasmda) ko'rsatilgan.
FRM filtri (6), (8) yoki (10) seksiyadan iborat bo'lib har bir seksiya
(10) yengdan tashkil topgan har bir yeng keskin konus formasida bo'lib
250x200 mm diametrni va uzunligi 2500 mm ni tashkil qiladi. Har bir
yengning filtrlash yuzasi, 1,85 m2 ni tashkil qiladi. Changlangan havo
yig'ish kamerasi (I) ga yuboriladi. Uning ostida (2) bunkeri joylashgan.
80
16-rasm. Yengsion matoli filtrning umumiy ko'rinishi.
Filtrga havoni gorizontal va vertikal sholatdagi truboprovodlar
orqali yo'naltiriladi. Ammo gorizontal, yo’naltirgan ma'qulroq, chunki
bunda bunkerda yig'ilgan changni to'zg'itib yuborish imkoniyati kamroq.
Kameraga kirgan Changlangan havo tarkibidagi yirik changlar to'g'ridan-
to'g'ri bunkerga tushadi. Mayda changlar bilan Changlangan havo yenglar
(3) ga yo'naladi unda mayda changlardan tozalanadi. Yenglar orqali
tozalanib o'tgan havo 4-kameraga o'tadi va undan ventilator yordamida
so'rib tashqariga chiqarib yuboriladi.
Bu filtrning ishlash jarayonida uning seksiyalaridan biri to'xtatilib,
silkitib-qoqish yo'li bilan yenglarni changdan tozalanadi. Har bir
seksiyadagi yenglarni galma-gal silkitib qoqish ishini maxsus ekssentrik
mexanizm bajaradi. Bu mexanizm filtrning yuqori qismiga o'rnatilgan.
Silkitib qoqish vaqtida yenglar osib qo'yilgan asos yuqoriga ko'tariladi va
o'z og'irligi ta'sirida keskin pastga tushadi. Yenglarni silkitib-qoqish bilan
birga uning qarama-qarshi yuzasi orqali havo yuborib puflanadi.
Yenglarni tozalash uchun seksiyalardan biri to'xtatilishi bilan 4-kameraga
havo ochiladi. Filtr havo so'rilish holatida bo'lganligi sababli (chunki
ventilator havoni filtr orqali so'radi) xonadagi havo xuddi shu seksiyaga
tomon so'riladi, buning bilan yengning to'qimalari orasiga siqilib kirgan
changni chiqarib yuboriladi. 10 marta keskin silkitib-qoqish va qarama-
qarshi tomonidan havo berish bilan tozalangan filtr ishga tushib ketadi.
Filtrni bir seksiyasini tozalash 3—5 minut davom etadi.
81
17-rasm.FRM filtri.
Bunday filtrning havo hozaiash samaradoriigi 99-99% ni tashkil
qiladi. Havo tozalash quwati 5—8 m
3
/s. Qarshiligi 1000— 2500 Pa. Agar
tozalanayotgan havodagi chang miqdori juda qo'p bo'lmasa, unda tozalash
uchun filtrning o'zi yetarli hisoblanadi. Agar chang haddan tashqari ko'p
bo'lsa ikki pog'onali tozalash qurilmasi ishlatilib uning birinchi
pog'onasiga siklon va ikkinchi pog'onasiga filtr ishlatiladi.
Shuni ta'kidlab o'tish kerakki, filtr asosan changlar qimmatbaho
bo'lganda (oziq-ovqat mahsulotlari changi va ba'zi qimmatbaho metallar)
yoki tarkibidagi chang odam sog'lig'i uchun xavfli bo'lgan hollarda
ishlatiladi. Chunki bu filtrlar qimmatbaho matodan tuzilgani uchun va bu
qimmatbaho matoni tez-tez yangilab turish kerakligini hisobga olsak, bu
fikr tushunarli bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
