Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

Psixo-fiziologii  sabablar.

  Ishchi  psixologik  rejimining  buzilishi 

natijasida  vujudga  keladigan  sabablar:  oilaviy  notinchlik,  ish  jamoalarida 

kelishmovchilik va h. k. 

Bu  sabablar  aniqdangandan  keyin  ish  sharoitida  ularning  kelib 

chiqmasligini  ta'minlovchi  chora-tadbirlar  kompleksi  ishlab  chiqilishi 

kerak.  Bu  chora-tadbirlarni  amalga  oshirish,  ishlab  chiqarish  sharoitida 

baxtsiz  hodisalarning  butunlay  yuqolishiga  yoki  asosan  kamayishiga  olib 

---

 

 

166 

kelishi kerak. 

 

 

 

 

 

 

 

 

X.bob

. ELEKTR XAVFSIZLIGI 

 

Elektr  tokni  insonga  ta’sirini  XVII  asrni  oxirgi  choragida

 

aniqlangan.  Baland  voltli  elektrkimyo  kuchlanishlarini  manbaini 

xatarliligini  birinchi  bo’lib  V.V.Petrov  aniqlagan.  Ishlab  chiqarishdagi 

elektr  jarohatlarini  ancha  keyin:  1863  yilda  o’zgarmas  va  1883  yilda 

o’zgaruvchan tokni ta’siri yozilgan. 

Sanoatda  elektr  energiyasidan  keng  qo’lamda  foydalanish  yo’lga 

qo’yilganligi  sababli  elektr  toki  tasirida  ro’y  berisi  mumkin  bo’lgan 

bahtsiz  xodisalar  va  ulardan  saqlanish  muhim  masalalar  qatoriga  kirib 

ormoqda.  Elektr  toki  tasirining  eng  xavfli  tomoni  shundaki,  bu  xavfni 

oldinroq sezish imkoniyati yoq.  

Shuning  uchun  ham  elektr  toki  xavfiga    qarshi  tashkiliy  va  texnik 

chora-tadbirlar  belgilas,    to’siq  vositalari  bilan  taminlash,  shaxsiy  va 

jamoa muhofaza tizimlarini o’rnatish nihoyatda muhim. 

Umuman  elektr  toki  tasiri  faqat  birgina  biologik  tasir  bilan 

chegaralanib  qolmasdan,  balki  elektr  yoi  tasiri,  magnit  maydoni  tasiri  va 

statik elektr tasirlariga bo’linadiki, bularni bilish har bi kishi uchun kerakli 

va zaruriy malumotlar jumlasiga kiradi.

 

                          X.1. Inson tanasiga elektr tokini ta’siri                                       

 

 

Umumiy  baxtsiz  xodisalar  ichida,  elektr  tokidan  jarohatlanish 

taxminan  5%  tashkil  qiladi.  Lekin,  elektr  jarohatlanish  ichida  og’ir  turli, 

ayniqsa  o’lim  bilan  tugaydigan  xodisalar  70-75%  tashkil  qiladi.  Elektr 

xodisalarni  asosiy  soni,  kuchlanishi  1000V  gacha    bo’lgan  elektr 

uskunalarga to’g’ri keladi. Buni sababi kuchlanishi 1000V gacha bo’lgan 

elektr  uskunalar  keng  tarqalgan  bo’lib,  ularni  ishlatadigan  xodimlarni 

elektr texnikaviy tayyorlanishi past darajada. Kuchlanish 1000 V dan ortiq 

bo’lgan  elektr  jarohatlarni  soni  ancha  kam,  va  ularga  xizmat  qiladigan 

xodimlar  mahsus  o’rgatilgan  va  tayyorlangan,  sababli  baxtsiz  xodisalar 

ham deyarli kam sodir bo’ladi. 

---

 

 

167 

Elektr  tok  ta’siri  natijasida  inson  tanasini  shikastlanishi