Кетма-кет қўзгатувчи ўзгармас ток моторли емт ларининг енергия тежамкор иш режимларини тадқиқ қилиш

Кетма – кет қўзғалувчан ўзгармас ток мотори тезлигини якор чулғамига 
қўшимча қпршиликлар улаб ростлаш 
 
КҚ ЎТМ ининг якор занжирига қўшимча қаршиликлар улаб тезлигини
ростлаш энг осон амалга ошириладиган тезликнир ростлаш усулидир. 

---

3.11а – расмдаги якор чулғамига уланган қўшимча қаршилик қийматини 
ростлаш (бир нечта қаршиликларни кетма – кет улаб, тезликни поғонали 
ростлаш) натижасида сунъий электромеханик ва механик тавсифларни олиш 
мумкин. Бунда барча сунъий тавсифлар табиий тасифдан пастда бўлади 3.13 – 
расмдаги 2 – тавсифлар.
3.13 – расм. Якор чулғамига қўшимча қаршиликлар улаб тезлиги 
ростланганидаги 
КҚ ЎТМ нинг электромеханик (а) ва механик тавсифлари (б) 
Бу усул билан моторнинг тезлиги ростланганида ростланиш диапазони 
D = (2 

3): 1 бўлиб, тезликнинг кичик қийматларида моторнинг қисқа 
муддатли иш режимида ишлаши иқтисодий жиҳатдан маъқул бўлади. 
 
 Магнит оқими ва кучланишни ўзгартириб ҳамда якор чулғамига 
қўшимча қаршиликларни параллел улаб кетма - кет қўзғалувчи ўзгармас 
ток моторининг тезлигини ростлаш 
Магнит оқимини ўзгартириб мотор тезлигини ростлаш. Бу усул 
билан мотор тезлигини ростлашда мотор 1 нинг қўзғатиш чулғами 3 га 
қўшимча параллел уланадиган ўзгарувчан қаршилик 2 ни ўзгартириб амалга 
оширилади (3.13а – расм). Шуни унутмаслик керакки, магнит оқимининг 
ростланиши бу русумдаги моторлар учун тўлиқ мустақил бўлмайди, чунки бу 
кўрилаётган схемада аввлдагидек магнит оқими электр юритманинг 
юкланишига, яъни якор токи I га пропорционалдир. 

---

3.13 – расм. КҚ ЎТМ магнит оқимини ўзгаритириб тезлигини ростлаш схемаси 
(а) ва механик тавсифлари (б) 
R
П 
= 

бўлиши (ўзгарувчан қаршиликнинг занжирдан узилган ҳолатига 
тўғри келади) моторнинг табиий тавсифида ишлашини билдиради (3.13б –
расмдаги 4 – тавсиф). 0 П
< 

оралиқдаги қийматларида I
Қ
токнинг бир 
қисми R
П
қаршилик орқали ўтгани сабабли магнит оқими Ф камаяди, натижада 
мотор тезлиги ошади (3.13б – расмдаги 5 –тавсифлар).