Keramik materiallar turlari, xossalari va ishlatilishi

7.Beton haqida tushunchalar

Beton va temirbeton tuzilmalar hozirgi zamonaviy bino va inshootlarning ajralmas qismidir.

Beton deb, mineral yoki organik bog‘lovchi, suv, mayda va yirik to‘ldiruvchilarni ma’lum bir miqdordagisini aralashtirib, zichlangandan so‘ng qotgan sun’iy tosh materialga aytiladi. Qotgungacha bo‘lgan aralashma beton qorishmasi deyiladi.
Qurilishda syement yoki boshqa noorganik bog‘lovchi asosida tayyorlangan betonlar ishlatiladi. Syement va suv betonning aktiv tashkil etuvchilari bo‘lib, ular orasidagi reaksiya natijasida syement toshi hosil bo‘lib, u mayda va yirik to‘ldiruvchilarni o‘zaro birlashtirib turadi. Syement va to‘ldiruvchi orasida xech qanday kimyoviy reaksiya sodir bo‘lmaydi, shuning uchun to‘ldiruvchilarni inert material deyiladi, lekin to‘ldiruvchilar beton tarkibi va xossasiga ta’sir ko‘rsatib» betonga g‘ovaklik, qotish tezligi, shuningdek, mustahkamligiga ta’sir ko‘rsatadi, to‘ldiruvchi sifatida tog‘ jinslari yoki sanoat chiqindilari (shlak va boshqalar) qo‘llaniladi.
Keyingi yillarda qurilishda sun’iy to‘ldiruvchilar (keramzit, agloporit va x.k) asosida tayyorlanadigan yengil betonlar keng qo‘llanilmoqda.
Beton xossasini tartibga solish maqsadida qotishni tezlatuvchi va sekinlatuvchi, plastikligi va qolipga qulay joylashuvchanligini, sovuqqa va issiq-quruq havoga chidamliligini oshiruvchi kimyoviy qo‘shimchalar keng qo‘llanilmoqda.
Organik bog‘lovchi modda (bitum, sintetik smola va x.k) asosida tayyorlangan betonlar esa betonning suvga chidamli va suv o‘tkazmasligini ta’minlaydi.
Bog‘lovchi, to‘ldiruvchi va qo‘shimchalarning xilma-xilligi turli xossadagi va mustahkamlikdagi beton olish imkonini yaratadi.
Betonning siqilishdagi mustahkamligi cho‘zilishdagiga nisbatan bir necha barobar ortiqdir. Shuning uchun cho‘zuvchi kuchlarni qabul qilish maqsadida cho‘zilish qismiga po‘lat armatura qo‘yiladi va buning natijasida temirbeton hosil bo‘ladi.
Foydalanish maqsadiga ko‘ra betonlar konstruksion, ya’ni yuk ko‘taruvchi va o‘rovchi tuzilmalar (ustun, to‘sin, devor, poydevor va x.k) va maxsus turlariga bo‘linadi.Бетоннинг махсус турлари