Kenelerdin’ biologioyali’q processi ha’m olardi’n’ insan salamatli’g’i’na ta’siri

Kenelerdin’ biologioyali’q processi

Kenelerdin’ biologioyali’q processi

ha’m olardi’n’ insan salamatli’g’i’na ta’siri

Reje:

• Reje:
• 1) Kenelerdin’ du’zilisi ha’m qa’siyetleri.
• 2) Kenelerdin’ geografik tarqaliwi ha’m keltirip shi’g’aratug’i’n kesellikleri.
• 3) Kenelerge qarsi guresiw ha’m ziyansizlandiriw

Kanalar (Acarina) — oʻrgimchaksimonlar sinfiga mansub mayda boʻgʻimoyoqlilar. 3 turkumga boʻlinadi: akoriformli K. (Acariformes), parazitformli K. (Parasitiformes) va pichanoʻrar K. (Opiliocarina). Tanasi tuxumsimon yoki choʻziq uzunligi 0,1—0,30 mm, aksariyati boʻgʻimlarga boʻlinmagan. Tanasi, odatda: ogʻiz apparati joylashgan oldingi — giatosoma va oyoqlari joylashgan orqa qism — idiosomadan iborat. Kanalar hasharotlardan 4, baʼzilari esa 2 juft oyoqlari boʻlishi, tanasining bosh, koʻkrak va qorin qismga boʻlinmasligi, moʻylovlari boʻlmasligi bilan farqlanadi. Tanasi yashash sharoitiga koʻra, tiniq yoki juda zichlashgan muskulli qoplamga ega. Barcha Kanalar ayrim jinsli boʻlib, koʻpchiligi tuxum qoʻyib koʻpayadi. Oziqlanish tipiga qarab 3 guruhga boʻlinadi: oʻsimlikxoʻrlar, yirtqich Kanalar va parazit Kanalar. Baʼzi kanalar oʻsimlik qoldiqlari bilan (saprofaglar) oziqlanib, tuproq hosil boʻlish jarayonida muhim rol oʻynaydi mas., Oribalidae oilasiga mansub qalqonli K. va Acaroidea vakillari boshqalari oʻsimlik shirasi bilan (fitofaglar) oziqlanib, qishloq xo’jaligi ekinlariga katta zarar keltiradi Tetranychidae oilasining turlari ayrimlari sodda zamburugʻlar bilan oziqlanadi (mikofaglar) hamda parazit kanalar qishloq xo’jaligi hayvonlari va odamga zarar yetkazadi (Ixodidae, Argasidae, Dermanyssidae . Tabiatda zararli kanalar bilan bir katorda foydalilari ham entomofag kanalar boʻlib, qishloq xo’jaligi zararkunandalarining koʻpayishiga toʻsqinlik qiladi.

• Kanalar (Acarina) — oʻrgimchaksimonlar sinfiga mansub mayda boʻgʻimoyoqlilar. 3 turkumga boʻlinadi: akoriformli K. (Acariformes), parazitformli K. (Parasitiformes) va pichanoʻrar K. (Opiliocarina). Tanasi tuxumsimon yoki choʻziq uzunligi 0,1—0,30 mm, aksariyati boʻgʻimlarga boʻlinmagan. Tanasi, odatda: ogʻiz apparati joylashgan oldingi — giatosoma va oyoqlari joylashgan orqa qism — idiosomadan iborat. Kanalar hasharotlardan 4, baʼzilari esa 2 juft oyoqlari boʻlishi, tanasining bosh, koʻkrak va qorin qismga boʻlinmasligi, moʻylovlari boʻlmasligi bilan farqlanadi. Tanasi yashash sharoitiga koʻra, tiniq yoki juda zichlashgan muskulli qoplamga ega. Barcha Kanalar ayrim jinsli boʻlib, koʻpchiligi tuxum qoʻyib koʻpayadi. Oziqlanish tipiga qarab 3 guruhga boʻlinadi: oʻsimlikxoʻrlar, yirtqich Kanalar va parazit Kanalar. Baʼzi kanalar oʻsimlik qoldiqlari bilan (saprofaglar) oziqlanib, tuproq hosil boʻlish jarayonida muhim rol oʻynaydi mas., Oribalidae oilasiga mansub qalqonli K. va Acaroidea vakillari boshqalari oʻsimlik shirasi bilan (fitofaglar) oziqlanib, qishloq xo’jaligi ekinlariga katta zarar keltiradi Tetranychidae oilasining turlari ayrimlari sodda zamburugʻlar bilan oziqlanadi (mikofaglar) hamda parazit kanalar qishloq xo’jaligi hayvonlari va odamga zarar yetkazadi (Ixodidae, Argasidae, Dermanyssidae . Tabiatda zararli kanalar bilan bir katorda foydalilari ham entomofag kanalar boʻlib, qishloq xo’jaligi zararkunandalarining koʻpayishiga toʻsqinlik qiladi.

O'rgimchaksimonlar yarim suyuq (suyuqroq) ovqat bilan oziqlanadi. Hazm sistemasi uch qismdan: oldingi, o'rta va orqa ichakdan

• O'rgimchaksimonlar yarim suyuq (suyuqroq) ovqat bilan oziqlanadi. Hazm sistemasi uch qismdan: oldingi, o'rta va orqa ichakdan
• tashkil topgan. Oldingi ichagi tor kanal shaklida tuzilgan bo'lib, ovqatni
• so'radigan mushakli kengaymaga ega. lchidan xitinli modda bilan
• qoplangan. Oldingi ichakka juft so'lak bezi yo'llari ochiladi. Ularning
• ajratadigan mahsuloti ozuqa moddani eritish, suyuqlashtirish xossac;;iga
• ega. O'rgimchaklarda og'iz halqumga, so'ngra esa ingichka qizilo'ngachga davom etadi. Qizilo'ngach so'ruvchi oshqozonga ochiladi.
• Halqum, qizilo'ngach va oshqozon oldingi ichak qismlaridir. So'rish
• jarayoni oshqozon va xitinli qalqonga birikkan mushaklar yordamida
• boradi. Óáńıǵú

Morfologik tuzilishi. Kanalar odatda tanasi bo 'g'imlarga

• Morfologik tuzilishi. Kanalar odatda tanasi bo 'g'imlarga
• bo'linmagan mayda o'rgimehaksimonlarni o'z iehiga oladi, faqatgina
• ba'zi bir parazit sha kllari to' q holda 3- 4 sm kattalikda bo' li hi
• mumkin. Kanalar lana ida (,bo heha» deb ataladigan og' iz apparatini
• hosil qiluvchi oyoq o'simtalari yig'indisi bo'ladi . Og'iz apparati oldingi
• ikki juft oyoq o'simtalari - xelitsera va pedipalpalaridan tashkil topgan.
• Xelitscralar sa nchih so'rishga moslashgan, pedipalpalari esa, paypaslagich vazifasini bajaradi. Xelit eralar qi qiehlar kabi tuzilgan bo' lib,
• o'ljani ushlash hamda kesishga moslashga n. Pedipalpalaming asosidagi
• bo'g'imlari bir-biri bilan qo'shilib, og' iz bo' hlig' ining pa tki devorini
• ho il qiladi