Kelishildi” Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi

Hozirgi o’zbek tili vokalizmi va konsonantizmi, ularning differensial tomonlari, paradigmasi. Unli va undosh fonemalar tasnifi va tavsifi.
Bo’g’in(sillabema), urg’u(aksentema), ohang(intonema). Bog’in tuzilishi va tiplari. Urg’u va uning turlari. Bo’gin, urg’u va intonatsiyaning ahamiyati.
Fonetik hodisalar. O’zbek tilida tovush o’zgarishlarining umumiy ko’rinishlari. Kombinator va pozitsion omillar ta`sirida yuzaga keladigan fonetik hodisalar. Tovush o’zgarishlarining boshqa xil ko’rinishlari.
Grafika. Harf va tovush munosabati. Alfavit. Grafema turlari. Yozuv turlari, o’zbek yozuvlari tarixi. Orfografiya. Orfografiya prinsiplari va imlo qoidalari(kirill va lotin yozuvi asosida). Orfoepiya. Orfoepiyaning vazifasi va adabiy til faoliyatida tutgan o’rni.
Leksikologiya, uning predmeti, turlari va unga tegishli va yondosh sohalar (umumiy va xususiy, onomastika, semasiologiya, dialektologiya, terminologiya, etimologiya, frazeologiya, leksikografiya). So’z va leksema, TLF va ALF tarkibi. Semasiologiya, so’z ma`nosi va ma`no tarkibi. Integral va differensial semalar, LSG va LTG. Atash (denotativ), qo’shimcha (konnotativ) ma`no, leksik va grammatik ma`no qiyosi. O’z (nominativ) va ko’chma (figural), uzual va okkazional (kontekstual) ma`no. So’z ma`nolari taraqqiyoti omillari (lingvistik, ekstralingvistik) va o’zgarishi: torayishi, kengayishi va ko’chishi, ma`no ko’chish usullari. Bir ma`nolilik va ko’p ma`nolilik
So’zlarning shakl va ma`no munosabatiga ko’ra turlari. Shakl munosabatiga (omonim, omofon, omograf, omoforma, paronim), ma`no munosabatiga (sinonim, antonim, SMM yangi turlari – giponim, graduonim, partonim) ko’ra leksema turlari.
Tarixiy-etimologik, zamon, qo’llanish doirasi nuqtai-nazaridan o’zbek tili leksikasi tasnifi. Etimologiya. O’z va o’zlashma qatlam. O’zlashma va qo’llanmalarning farqi. Eski, yangi, zamonaviy so’zlar. Qo’llanish doirasiga ko’ra leksika tasnifi. Umumxalq ishlatadigan va ishlatmaydigan (qo’llanish doirasi chegaralangan qatlam – dialektizm, termin, jargon-argo, vulgarizm-varvarizmlar. Tabu va evfemizm) so’zlar. Faol va nofaol so’zlar. O’zbek tili lug’at tarkibining boyish manbalari, yo’llari va usullari (tashqi – yozma manba va og’zaki nutq orqali, so’zni aynan yoki kalkalab olish asosida, ichki – shevadan olish yoki derivatsiya asosida).