Keksalik davrining psixologik xolati

Sotsiometrik metod. Bu metod kichik gurux a’zolari urtasidagi bevosita emotsional munosabatlarni urganish va ularning darajasini ulchashda qo‘llaniladi. Unga amerikalik sotsiolog Djon Morenko asos solgan. Mazkur metod yordamida muayyan guruxdagi xar bir a’zoning o‘zaro munosabatini aniqlash uchun uning kaysi faoliyatida Kim Bilan birga katnashishi suraladi. Olingan ma’lumotlar matritsa, grafik, sxema, jadval shaklida ifodalanadi.
Biografiya (tarjimai hol) metodi. Inson psixikasini tadqiq qilish uchun uning hayoti faoliyati ijodiyoti to‘g‘risidagi og‘zaki va yozma ma’lumotlar muhim ahamiyatga ega. Bu borada kishilarning tarjimai holi, kundaligi, xatlari, esdaliklari o‘zgalar ijodiga bergan baholari, tanbehlari, taqrizlari aloxida o‘rin egallaydi. SHu bilan birga o‘zgalar tomonidan to‘plangan tarjimai hol haqidagi materiallar: estaliklar ovozlari, fotolavxalar, xujjatli filg‘mlar, taqrizlar o‘rganilayotgan shaxsni to‘laroq tassavvur etishga xizmat qiladi.
Tarjimai hol inson psixikasining o‘zgarishlarini kuzatishda uning suxbat va tajriba metodlari bilan o‘rganib bo‘lmaydigan jixatlarini ochishda yordam beradi. Masalan, mazkur ma’lumotlar orqali ijodiy hayol bilan bog‘liq jarayonlar: shexriyat, musiqa, nafosat, tasviriy sanxat, texnik ijodiyotning nozik turlari va kayfiyatlari taffakkurning o‘ziga xosligi, shaxsning ma’naviyat, qadriyat, qobiliyat, iqtidor, istexdod singari fazilatlarini o‘rganish mumkin.Yosh davri psixologiyasining bolalarning tarjimai holi asosidagi ilmiy tadqiqot, masalan N.A.CHenskaya, V.S.Muxinaning kuzatishlari. Ona kundaligi nomi bilan mashxur. SHunday tadqiqotlar chet el psixologiyasida ham keng tarqalgan.
3- Mavzu: Taraqqiyotning asosiy masalalari
R e j a :
1.SHaxsning psixik taraqqiyoti masalasi.
2.Psixik rivojlanishning shart-sharoitlari.
3.Psixik rivojlanishning umumiy qonuniyatlari.
4.Taraqqiyot nazariyalari.
Muammoli savol: SHaxsning psixik taraqqiyoti masalasi deganda nima tushuniladi?.
Davlatimiz tomonida qabul qilingan «Ta’lim to‘g‘risidagi qonun» va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da shaxsni kamol toptirishdan iborat bo‘lgan vazifalar belgilab qo‘yilgan.
SHaxs bu ijtimoiy munosabatlar yig‘indisi, ya’ni individ sifatida tug‘ilgan bola o‘z atrofidagi kishilarning munosabatlari ta’sirida va o‘zini anglash jarayonida shaxsga aylanadi.
YUsuf Hos Hojibning «Qutadg‘u bilig» asaridagi bosh masalalardan biri komil insonni tarbiyalashdir. A.Jomiyning «Baxoriston», «Tuxfatul axror» va boshqa asarlarida ilm, ma’rifat, ta’lim-tarbiya, kasb-hunar o‘rganish xaqidagi fikrlar ifodalangan. A.Navoiyning «Xazoyinul-maoniy», «Maxbub-ul qulub», va boshqa asarlarida etuk, barkamol insonning axloqi, qobiliyati to‘g‘risida qimmatli muloxazalar yuritilgan.
YUqoridagilardan tashqari Bobur, Farg‘oniy, Mashrab, Gulxaniy, Nodira, Uvaysiy, Muqumiy, Furqat, Bedil, Zavqiy, Hamza, Avloniy va boshqalarning yoshlar tarbiyasiga, fexl-atvor, oilaviy hayot masalalariga, shaxslararo munosabatlarga doir qarashlari ham turli janrlardagi asarlarida bayon qilingan.