Кексаларни эъзозлаш йили

2015 йил “Кексаларни эъзозлаш йили” деб эълон қилинди

2015 йил Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг ташаббуси билан “Кексаларни эъзозлаш йили” деб эълон қилинди. 5 декабрь, жума куни Тошкентдаги “Ўзбекистон” Халқаро анжуманлар саройида Ўзбекистон Конституциясининг 22 йиллигига бағишланган тантанали тадбир ўтказилди. Тадбирда Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов 2014 йил сарҳисоби тўғрисида нутқ сўзлаган.
Конституция кунига бағишланган маросимда, шунингдек, 2015 йилнинг номи эълон қилинди. Президент ташаббуси билан кейинги йил “Кексаларни эъзозлаш йили” деб эълон қилинди. 2014 йил эса “Соғлом бола йили” номи остида ўтган эди.
Ўзбекистонда 1997 йилдан бери ҳар бир йилга, жамият ҳаётининг алоҳида соҳаларида чуқурлаштирилган ўзгаришлар, ислоҳотларни амалга ошириш мақсадида, ном берилиб келинади. 1997 йил “Инсон манфаатлари йили“ деб эълон қилинган бўлса, ХХI асргача бўлган йиллар “Оила йили” (1998), “Аёллар йили” (1999), “Соғлом авлод йили” (2000) деб эълон қилинган. 2001 йил «Оналар ва болалар йили», 2002 йил «Қарияларни қадрлаш йили», 2003 йил «Обод маҳалла йили», 2004 йил «Меҳр-мурувват йили», 2005 йил «Сиҳат-саломатлик йили», 2006 йил «Ҳомийлар ва шифокорлар йили», 2007 йил «Ижтимоий ҳимоя йили», 2008 йил «Ёшлар йили», 2009 йил «Қишлоқ тараққиёти ва фаровонлиги йили», 2010 йил «Баркамол авлод йили», 2011 йил «Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик йили», 2012 йил «Мустаҳкам оила йили», 2013 йил эса «Обод турмуш йили» деб эълон қилинган эди.
Keksalik - martaba, donishmandlik timsoli. Har bir xonadonining ulug’ kishisi bor ekan, bunday oilada mehr-oqibat, kattalarga hurmat, kichiklarga izzat, muruvvat tuyg’ulari shakllangan bo’ladi. Xalqimiz ularning timsolida turmushning fayzu barakasi, quvonchu shodligini ko’rishga odadlanib qolishgan.
- Boshqa hamkasblarim qatori men ham ko’p yillardan buyon ijtimoiy xizmat tizimida faoliyat yuritayotganimdan o’zimni baxtli hisoblayman. - deydi viloyat mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish bosh boshqarmasi bo’lim boshlig’i Dilbar Pardayeva. - Nuroniy ota- onalarimiz duosini olish, har lahza ularning mehr taftini sezib turish kishiga kuch-g’ayrat, xushkayfiyat bag’ishlaydi. Istiqlolimizning buyuk kuchi shundaki, u nafaqat azaliy qadriyatlarimizni qayta tikladi, balki har birimizning hayotdagi o’rnimizni belgilab berdi. Shuning negizida milliy ong, milliy g’urur tiklandi. Davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan yuzaga kelgan ijtimoiy-iqtisodiy taraqiyotning o’zbekona modeli endilikda jahon hamjamiyati tomonidan e’tirof etilib, besh asosiy tamoyil o’zini to’la oqladi. Bu bizga cheksiz faxr va g’urur tuyg’ularini baxsh etadi.
Aholining ehtiyojmand qatlamini ijtimoiy himoyaga olish yurtdoshlarimiz turmush darajasi bir maromda o’sib borishiga zamin yaratdi. Xizmatni aholiga yanada yaqinlashtirish, xalqchilligini ta’minlash maqsadida o’z-o’zini boshqarishning milliy tizimi shakllantirildi, mahalla institugi yuzaga keldi. Boshqacha aytadigan bo’lsak ijtimoiy himoyaning barcha masalalari mahallaning o’zida yechim topa boshladi.
Istiqlol qo’lga kiritilganidan so’ng oz fursat o’tib, ya’ni 1993 yilda "Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to’g’risida”gi qonun qabul qilindi. Har bir bandi insonparvarlik g’oyalari bilan sug’orilgan mazkur qonun milliy qadriyatlarimizni o’zida jamlagani bilan e’tiborga sazovor.
Yillar o’tib, turmush tarzi o’zgargani sari tabiiyki, masalalar ko’lami ham kengayib boradi. Yurtboshimizning "Aholini ijtimoiy himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish va mustahkamlashga oid chora-tadbirlar to’g’risida"gi Farmoni (2007 yil) aytish mum­kinki, faoliyatga yangicha mazmun-mohiyat bag’ishladi.
Vohamizda 65400 nafar keksa avlod vakili istiqomat qiladi. Ularning 377 nafarini yolg’izlar, shundan 110 nafarini esa yakka yashovchilar tashkil eta­di. Demak, ular aholida e’ti­borga muhtoj. Ayni chog’da 46 nafar ijtimoiy xizmat xodimasi uy sharoitida ularga ko’mak berib kelishayapti. Yil davomida yakka-yolg’izlarga 51,9 million so’mlik sakkiz turdagi kundalik ehtiyoj uchun eng zarur mahsulotlar bepul yetkazib berildi. Muntazam dispanser ko’rigi yo’lga qo’yilib, tibbiy xulosalarga ko’ra 96 nafari ambulator, 74 nafari statsionar, 123 nafari esa uy sharoitida davolandi. 159 nafar yolg’iz keksa va pensioner 2015 yil uchun matbuot nashrlariga bepul obuna qilindi. 48 nafarining uy-joylari homiy tashkilotlar yordami bilan ta’mirlandi. Barcha sa’yi-harakatlar inson va uning manfaatlariga bo’ysindirilganini birgina misolda anglash mumkinki, mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi tizimidagi 8 ta sihatgohda yiliga 40 ming nafardan ziyod keksa avlod vakili hordiq chiqarib, salomatligini qayta tiklaydilar. Ana shu sihatgohlarning ikkitasi bizning viloyatimizda joylashgan. G’allaoroldagi "Marjonsuvi" hamda Jizzax shahridagi "Jizzax" sanatoriylari keyingi yillarda qaytadan ta’mirlanib, qo’shimcha qurilishlar hisobiga imkoniyati kengaytirildi.
Joriy yil keksalarni e’zozlash nomini olgani ijtimoiy ta’minot sohasi vakillarining faoliyati­ga yangi mazmun bag’ishlashi tabiiy. Tayyorlanayotgan Davlat dasturida tabarruk ota-onalarimizni ijtimoiy himoya bilan to’la qamrab olish, ularning kayfiyatini yanada chog’ qilish, salomatligini saqlash, umriga umr qo’shishdek xayrli vazifalar belgilab beriladi.
Prezidentimizning o’tgan yili 13 oktyabrda qabul qilgan "1941-1945 yillarda urush va mehnat fronti faxriylarini ijtimoiy qo’llab- quvvatlashni yanada kuchaytirish chora-tadbirlari to’g’risida"gi Farmoni asosida hukumatimiz qarori e’lon qilindi. Urush va mehnat fahriylari Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, O’zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasi kengashi, davlat xo’jalik boshqaruvi organlariga qarashli sanatoriy-sog’lomlashtirish muassasalarida salomatliklarini mustahkamlashlari yuzasidan 7 qism, 41 banddan, iborat nizom ishlab chiqildi. Ayni chog’da ushbu ko’rsatma ijrosini ta’minlash yuzasidan viloyat sog’liqni saqlash boshqarmasi, viloyat byudjetdan tashqari jamg’armasi, viloyat kasaba uyushmalari kengashi bilan hamkorlikda keng qamrovli ishlar olib borilmoqda.
Yillar o’tgani sari urush ko’rgan, front ortida xizmat qilgan nuroniy ota-onalarimiz soni kamayib borayapti. Ammo ular ko’rsatgan jasorat, inson irodasining metin kuchi insoniyat qalbida mudom saqlanib qoladi. Keyingi avlod vakillarining ham jamiyat hayotidagi o’rni bebaho. Mustaqillikni mustahkamlash, yurtimizda tinch va osuda damlarni yaratish borasida mislsiz jasorat tahsinu e’zoz munosib. Turmushning barcha og’ir yukini o’z zimmasiga olgan keksalarimizga har qancha xizmat qilinsa, hurmat bajo etilsa, shuncha oz.
2015 йил давлатимиз раҳбарининг таклифлари билан “Кексаларни эъзозлаш йили” деб номланиши барчамизнинг қалбимизда чуқур мамнуният уйғотгани шубҳасиз.

Зеро, жорий йилни “Кексаларни эъзозлаш йили” деб аталишида жуда катта ҳикмат бор. Юртбошимиз таъбирлари билан айтганда, ҳар қандай жамиятнинг ёши улуғ одамларга бўлган эътибори ва ғамхўрлиги унинг маданий даражасини белгилайди. Соддагина ўзбекона қилиб айтганда, кексаларга ҳурмат- эҳтиром, меҳр-оқибат кўрсатиш маънавий ҳаётимизнинг том маънода ажралмас қисмига айланган. Зеро, халқимиз истиқлол йилларида эришган бетимсол ютуқлар, тинч-осойишта, тўкин ва фаровон ҳаётимиз, навқирон авлодни ҳар жиҳатдан соғлом ва баркамол инсонлар этиб вояга етказиш замирида кексаларга ҳурмат-иззат кўрсатиш, уларни обрў-эътиборини янада кўрсатиш сингари халқимизнинг азалий қадриятлари ётибди.
Юртимиздаги бугунги тинчлик-осойишталик, тўкинлик, кетмас давлат, файзу барака биринчи навбватда қарияларнинг дуоси, уларнинг оқ-фотиҳаси туфайлидир. Ҳеч муболағасиз айтганда, мустақиллик йилларида одамларимизнинг ўртача умр кўриши 8-10 йилга ортди. 100 ёшдан ошган кайвони отахон-онахонларни сони йилдан йилга кўпайиб бораётганлиги ҳам давлатимиз раҳбари Муҳтарам Ислом Абдуғаниевич Каримов томонидан олиб борилаётган оқилона ва доно сиёсатнинг самарасидир.
Ҳақиқатдан ҳам катталарга иззат бобомерос қадриятдир. Бетакрор маданият даражасига кўтарилган ушбу қадрият кўп минг йиллик тарихимиз давомида шакилланган ва ҳаётий имтиҳонларда тобланган. Дунёга машҳур “Қобусномада”ги насиҳатлардан бири “Эй фарзанд , қариларга ҳамиша тараҳҳум “ қил ўгитидир. Шунинг учун ҳам каттага ҳурмат маданияти ҳар биримизнинг қонимизга сингиб кетгандир. Каттага ҳурмат исломий эътиқодимизнинг ажралмас бўлаги экани учун ҳам барчамизга азиз. Қуръони карим оятларида ота –она тимсолида ёши улуғлик иззат-икром чўққисига кўтарилади. Чунончи донишманд халқимизнинг наздида кексалик- ақлу заковат, илму ирфон, сабру тоқат, гўзал ахлоқу юксак одоб, бир сўз билан айтганда, инсоний улуғворлик чўққисидир. Айнан шунинг учун ҳам кексаликни иззат -икром қилиш маданияти асрлар оша яшаб келмоқда.
Пайғамбаримиз Муҳаммад (сав) шундай деганлар: “Агар орангизда мункиллаган қариялар, ўтлаб юрган чорва ҳайвонлар ва эмизикли чақалоқлар бўлмаганида эди, бошингизга балолар селдек оқиб келган бўларди”. Халқимизда қайси бир хонадонда ота-она ёки улардан бирлари мавжуд бўлса ўша оилани бағри бутун оила дейилади. Дарҳақиқат кексаларимиз ёшларнинг таълим тарбияси, ахлоқу одобини назорат қилиб, ўз ҳаётий тажрибаларидан келиб чиқиб, панду насиҳат қиладилар. Унга риоя қилган ёшлар ҳаётда адашмай, жамиятда ўз ўринларини топишлари осон бўлади. Халқимизда яна бир “қари билганни пари билмас”, деган ажойиб нақл ҳам бор.
Аллоҳ таоло бизларга кексалар туфайли шунчалар кўп марҳамат кўрсатар экан, ўз навбатида, бизлар ҳам уларнинг ҳурматларини жойига қўйишимиз, иззат – икром кўрсатишимиз лозим. Аллоҳ таоло Қуръони каримда кексаларга ҳурмат, хусусан ота-она қариганида уларнинг ҳизматида ҳозир бўлиш ҳақида оят нозил қилган. Расулуллоҳ (сав) ҳам ҳадисларининг бирида: “Мўйсафид кишини ҳурмат қилиш Аллоҳ таолони улуғлаш демакдир” деганлар. Чунки кексаларга яхшилик қилишни, уларга иззат-икром кўрсатишни Аллоҳ таоло буюрган. Ёш авлод турмуш синовларида тобланиб, катта ҳаётий тажрибага эга бўлган, теран ақлли,улуғ кишилар кўмаги ва маслаҳатига доим эҳтиёж сезади. Меҳнатсевар, ҳалол-пок, диёнатли, эл иши учун фидойи инсон бўлиб улғайишни истаган ҳар бир ўғил-қиз кексалар ҳаётий тажрибасидан, албатта, фойдаланиши лозим. Шунинг учун орамизда катталарнинг борлиги улуғ неъматдир.
А. Наимов Қувасой шаҳар бош имом хатиби