Kegl cc pechat indd

ko‘chmas blok deyiladi (59-rasmda 1). Yuk bilan birgalikda 
harakatlanadigan blokni 
ko‘char blok  deyi ladi (59-rasm 
da 2). Ko‘chmas 
blokda yuk uchun kuch yelkasi AO masofa,  F kuchning yelkasi OB 
masofa bo‘ladi (60-a  rasm).  Ular  teng  bo‘lganligidan  F kuch yuk 
og‘irligiga teng bo‘ladi. Shu sababli ko‘chmas blok kuchdan yutuq 
bermaydi. Ko‘ch mas blok kuch yo‘nalishini o‘zgartirib beradi.
59-rasm.
 
a) 
b)
60-rasm.

---

91
Ko‘char blokda esa aylanish o‘qi O nuqtaga to‘g‘ri keladi (60-
b rasm). Shunga ko‘ra yuk uchun yelka OA masofani, F kuch uchun 
yelka  OB  masofani tashkil etadi. OA = R,  OB = 2R bo‘lganligidan 
(R – g‘ildirak  radiusi)  F · 2R = mg · R bo‘ladi. Bundan
.
Ko‘char blok kuchdan ikki barobar yutuq beradi. Ko‘char va 
ko‘chmas bloklardan bir nechtasi o‘zaro ulansa, uni 
polispast  deb 
ataladi. Polispastda n ta ko‘char blok qatnashsa, kuchdan 2n marta 
yutish mumkin bo‘ladi.
Qiya tekislik. Og‘ir bochkani mashinaga ortishda qiya tekislikdan 
yumalatib chiqarish oson (61-rasm). Bunda F kuch og‘irlik kuchining 
bir qismini tashkil etadi: