Kegl cc pechat indd

ko‘chmas blok
deyiladi (59-rasmda 
1
). Yuk bilan birgalikda 
harakatlanadigan blokni 
ko‘char blok
 
deyi ladi (59-rasm 
da 
2
). Ko‘chmas 
blokda yuk uchun kuch yelkasi
 AO
masofa,
F
kuchning yelkasi 
OB
masofa bo‘ladi (60-
a
rasm). Ular teng bo‘lganligidan 
F
kuch yuk 
og‘irligiga teng bo‘ladi. Shu sababli ko‘chmas blok kuchdan yutuq 
bermaydi. 
Ko‘ch mas blok kuch yo‘nalishini o‘zgartirib beradi.
59-rasm.
 
a
) 
b
)
60-rasm.

---

91
Ko‘char blokda esa aylanish o‘qi 
O
nuqtaga to‘g‘ri keladi (60-
b
rasm). Shunga ko‘ra yuk uchun yelka 
OA
masofani, 
F
kuch uchun 
yelka 
OB 
masofani tashkil etadi. 
OA
= 
R
, 
OB
= 2
R
bo‘lganligidan 
(
R
– g‘ildirak radiusi) 
F
· 
2
R
= 
mg
· 
R 
bo‘ladi. Bundan
.
Ko‘char blok kuchdan ikki barobar yutuq beradi. Ko‘char va 
ko‘chmas bloklardan bir nechtasi o‘zaro ulansa, uni 
polispast
 
deb 
ataladi. Polispastda 
n
ta ko‘char blok qatnashsa, kuchdan 2
n
marta 
yutish mumkin bo‘ladi.
Qiya tekislik.
Og‘ir bochkani mashinaga ortishda qiya tekislikdan 
yumalatib chiqarish oson (61-rasm). Bunda 
F
kuch og‘irlik kuchining 
bir qismini tashkil etadi: