Кўчмас мулк ва мулк ҳУҚУҚи амалий қўлланма

СУД АМАЛИЁТИ

---

КЎЧМАС МУЛК ВА МУЛК ҲУҚУҚИ
22
Шарҳ: 
Суд томонидан низоли ҳадя шартномасини ҳақиқий эмас деб топишга 
битимни тузиш вақтида хонадон мулкдорининг ўз ҳаракатларининг аҳамиятини 
ва оқибатини англамаганлиги, яъни низоли хонадонни бошқа шахсга ҳадя 
этаётганлигини тушунмаганлиги асос бўлган.
1 .2 .3 . ЮРИДИК ШАХСЛАР МУЛК ҲУҚУҚИНИНГ СУБЪЕКТИ СИФАТИДА
Мулк ҳуқуқининг фуқаролар билан тенг эътироф этиладиган иккинчи 
мус тақил субъекти юридик шахслар бўлиб, қонунда юридик шахс атамасига 
қуйигача таъриф берилган:
ўз мулкида, хўжалик юритишида ёки оператив бошқарувида алоҳида 
мол-мулкка эга бўлган ҳамда ўз мажбуриятлари юзасидан ушбу мол-мулк
билан жавоб берадиган, ўз номидан мулкий ёки шахсий номулкий ҳуқуқларга 
эга бўла оладиган ва уларни амалга ошира оладиган, мажбуриятларни бажара 
оладиган, судда даъвогар ва жавобгар бўла оладиган ташкилот юридик шахс 
ҳисобланади.
Ҳар қандай ташкилот эмас, балки муайян талабларга жавоб берадиган 
ташкилотларгина юридик шахс бўла олади. Юридик шахслар:
●
ташкилий бирлик;
●
мулкий мустақиллик;
●
мустақил мулкий жавобгарлик;
●
фуқаролик муомаласида ўз номидан ҳаракат қилиш белгиларига эга 
бўлиши керак.
Мулк ҳуқуқининг субъекти сифатида юридик шахслар учун ҳам ҳуқуқ лаё-
қати ва муомала лаёқатининг мавжуд бўлиши хосдир.
Юридик шахснинг ҳуқуқ лаёқати.
Юридик шахснинг ҳуқуқ лаёқати у тузилган пайтдан бошлаб вужудга келади 
ва уни тугатиш якунланган пайтдан эътиборан тугатилади.
Юридик шахс ўзининг таъсис ҳужжатларида назарда тутилган фаолияти
мақсадларига мувофиқ фуқаролик ҳуқуқ лаёқатига эга бўлади
 Юридик шахс ҳуқуқ лаёқатининг мазмуни
Қонунга мувофиқ юридик шахслар мулкдор ёки у вакил қилган шахс 
томонидан ёхуд ваколатли органнинг фармойиши асосида, шунингдек қонун 
ҳужжатларида назарда тутилган тартибда ташкил этилади.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси 43-моддасининг 1-қисмига 
кўра қуйидагилар юридик шахснинг таъсис ҳужжатлари ҳисобланади:

---

23
●
устав;
●
таъсис шартномаси.
Юридик шахснинг устави ва бошқа таъсис ҳужжатларида юридик шахснинг 
номи, унинг жойлашган ери (почта манзили), юридик шахс фаолиятини бошқа-
риш тартиби белгилаб қўйилиши, шунингдек уларда тегишли турдаги юридик 
шахслар тўғрисида қонунда назарда тутилган бошқа маълумотлар бўлиши керак.