Kauchuklar haqida umumiy tushuncha Diyen monomerlari va ularning xossalari 3

1,3-butadiyenni olinishining S.V. Lebedev usuli 
30 yillarda sobiq sotsiologik respublikada butadiyenni ishlab chiqarilishi 
S.V. Lebedov usuli bilan - etil spirtini parchalab olinar edi. Ushbu usul yordamida 
dunyoda birinchilardan kauchukni ishlab chiqarish korxonasi ishga tushirilgan. 
2C
2
H
5
OH ---- ► C
4
H
6
+ 2H
2
O + H
2
Ushbu jarayonda polifunksional oksid katalizatorlarini qo’llanishi natijasida 
bir necha bosqichda amalga oshiriladi. Jarayon 360-380 
o
C boradi. 
1.
Atsetaaldegid hosil bo’lishi 

---

CH
3
CH
2
OH ► CH
3
CHO + H
2
2.
Aldol kondensatsiya reaksiyasi, kroton aldegidi hosil bo’lishi bilan boradi 
2CH
3
CHOCH
3
—► CH(OH)CH
2
CHO —► CH
3
CH=CHCHO+ H
2
O 
3.
Kroton spirti va atsetaaldegidni hosil bo’lishi 
CH
3
CH=CHCHO + C
2
H
5
OH ► CH
3
CH=CHCH
2
OH + CH
3
CHO 
4.
Kroton spirtini degidrotatsiya reaksiyasi, butadiyen hosil bo’lishi bilan boradi 
CH
3
CH=CHCH
2
OH -- ► CH
2
=CHCH= CH
2
+ H
2
O 
Reaksiya natijasida qo’shimcha uglevodorodlar, spirtlar, efirlar, aldegidlar 
hosil bo’ladi. Mahsulot chiqimi 58,7% 
Bu usul kamchiligi asosan tanlovchanlikdadir, yutug’i esa texnologik 
jarayonni soddaligidadir, ammo hozirgi kunda texnologiya sanoatdan olib 
tashlangan. 
1,3-butadiyenni olinishining I.I. Ostramislen usuli 
Bu usul 1915 yil rus olimi tomonidan yaratilgan bo’lib, keyinchalik 2-chi 
jaxon urushi davrida AQShda ishlab chiqarilishi yo’lga qo’yilgan. Bunda Lebedev 
usulidan farqli reaksiya 2 bosqichda ketadi. 
1.
Etanolni digidrirlash 
C
2
H
5
OH ----------- ► CH
3
CHO + H
2
2.
Spirt va aldegidni 3:1 nisbatida (tantala oksidi) o’tqazib olinadi. 
CH
3
CHO + C
2
H
5
OH ---------- ► CH
2
=CHCH=CH
2
+ 2H
2
O 
Jarayon 330-350 
o
C, atmosfera bosimda olib boriladi. Sintez bosqichi kroton 
aldegidi hosil bo’lishi bilan boradi. 
2CH
3
-CHO ---- ► CH
3
—CH=CH-CHO + H
2
O 
CH
3
-CH=CH-CHO + CH
3
-CH
2
OH CH
2
=CH—CH=CH
2
+ CH
3
CHO + H
2
O 
Ikkinchi jaxon urushi davrida bu usul bilan AQShda. 60% butadiyen ishlab 
chiqarilgan.