Katalitik riforming jarayonining sanoatdagi qurilmalari

 
RIFORMING JARAYONINING ASOSIY FAKTORLARI 
Xom ashyoning sifati. YUqori oktan sonli benzin olish uchun keng 
fraksiyali xom ashyo beriladi. Oltingugurtning miqdori 0,003% mass. 
Benzinni 80 
0
C gacha fraksiyasi odatda riformingga berilmaydi. 
CHunki C
6
dan benzol olish juda murakkab jarayondir. Xom ashyoni ko‘p 
qismi gazga aylanib ketadi. 
Fraksiya og‘irlashgan sari riforming jarayoni engil boradi, ammo 180-
200 
0
C dan yuqori fraksiya berilsa zichlanish reaksiyalari kuchayib ketadi. SHu 
sababli ko‘pincha 85-180
0
C fraksiya beriladi. 
Aromatik uglevodorodlar olish uchun esa qaynash teperaturalarining 
boshlanish va oxiri bir-biriga yaqin fraksiyalar beriladi. 
Platina-reniy katalizatoriga berilayotgan xom ashyoda oltingugurtni 
miqdori 0,0001% mas.dan oshmasligi. azotni miqdori esa 0,00005% mas.dan 
kam bo‘lishi kerak, aks xolda katalizatorni faol ishlashi pasayib ketadi. 
Harorat va xajmiy tezlik. Riforming jarayonini platinali katalizatorida 480-
530
0
C da va platina — reniyli katalizatorda 470-510 
0
C da olib boriladi. 

---

500 
0
C va 1,5 s
-1
xajmiy tezlikda xom ashyodan 80% mass.miqdorda 
katalizat olinadi, sharoiti 510
0
C va 5,0s
-1
da 87% mass.katalizat olinadi. Bu 
katalizatorlarning tarkibidagi aromatik uglevodorodlarning miqdori bir hildir. 
Ikkinchi xolda katalizatorni sirtiga kamroq koks o‘tiradi. 
Reaktorga xom ashyo bilan vodorodli gaz qo‘shib beriladi. Bu gazning 
tarkibida 80-90% vodorod bo‘lib, qolganlari boshqa gazlardir. 
Xajmiy tezlik. 2 ÷ 4s
-1
orasida beriladi. Bir hil xajmiy tezlikda haroratni 
yuqoriga ko‘tarilsa aromatik uglevodorodlarni hosil bo‘lishi kuchayadi, ammo 
katalizatni miqdori kamayadi, ko‘proq gaz hosil bo‘ladi. 
Xajmiy tezlikni kamaytirib haroratni yukori ko‘tarilsa aromatik 
uglevodorodlarni miqdori ko‘payadi. Ammo harorat qancha yuqori ko‘tarilsa 
katalizatni miqdori kamayganligi sababli aromatik uglevodorodlarning umumiy 
miqdori kamayishi mumkin. 
Vodorodni bosimi va gazni xom ashyoga nisbatan aylanishi (kratnost 
sirkulyasii). Vodorodni bosimini ko‘tarilsa aromatik uglevodorodlarni hosil 
bo‘lish reaksiyasini sekinlashtiradi. misol uchun: bosim 2,0 dan 4,0 MPa ga 
ko‘tarilsa aromatik uglevodorodlarni hosil bo‘lishi 5% ga kamayadi. 
Bosim pasaytirilsa katalizatorni sirtiga ko‘ks o‘tirish jarayoni kuchayadi. 
Bu jarayon gazda vodorodni porsial bosimi qanchalik kam bo‘lsa shunchalik 
kuchayadi. Vodorodni parsial-bosimini oshirish uchun gazni sirkulyasiya 
qilinadi. Sirkulyasiyani miqdori qanchalik ko‘p bo‘lsa riforming ustanovkasini 
ko‘rsatgichlari shunchalik yaxshi bo‘ladi. Ammo sirkuyalsiya ko‘payishi bilan 
xom ashyo bug‘larini katalizatorni aktiv markazlari bilan to‘qnashish vaqti 
kamayadi. SHu sabali, jarayonning samaradorligi pasayadi, qurilmaning 
energetik harajatlari oshadi. SHu sabablarga ko‘ra xom ashyoni sifati, 
katalizatorni aktivligi va olinadigan mahsulotni sifatiga qarab gazni 
sirkulyasiyasi 1 m
3
xom ashyoga nisbatan 900 dan 1500 m
3
gacha qabul 
qilinadi. Gazni tarkibida vodorodni xajmi 80-90% dan kam bo‘lmasligi kerak. 
Platina katalizatorida vodorodni bosim 3,0-3,5 MPa bo‘lib, katilaztorni ish 
davri 12 oy gachadir. Keyingi vaqtda platina-reniy va ko‘pmetalli 
katalizatorlarni qo‘llanishi bosimni 1,5-2,0 MPa gacha pasaytirishga imkoniyat 
berdi. Bu esa aromatik va izomerlangan uglevodorodlarni ko‘proq hosil 
bo‘lishiga sharoyit yaratadi.