Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

9.3.-rasm. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozning pensiya tizimiga ta’siri
. 
«Mamlakatda ishsizlar sonining ko’payishi o’z-o’zidan pensiya fondlariga 
to’lanuvchi sug’urta badallarining kamayishiga olib keldi. Global moliyaviy 
inqiroz tufayli jahonning iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlaridan tortib, 
rivojlanish yo’liga endigina kirib borayotgan davlatlarda ham korxona va 
tashkilotlarining birin-ketin inqirozga uchrashi natijasida ishsizlar sonining keskin 
o’sib ketishi kuzatildi. Davlat majburiy pensiya fondlarining daromad manbai 
bo’lib, asosan ishchi va xizmatchilar ish haqidan to’lanuvchi va ularni yollagan ish 
beruvchilar tomondan to’lanadigan ijtimoiy sug’urta badallari hisoblanadi. Buning 
oqibatida daromadlardan turli pensiya fondlariga ijtimoiy sug’urta badallarini 
to’lovchi shaxslar soni va ular tomonidan to’lanuvchi badallar miqdori keskin 
kamayib ketdi. Pensiya oluvchi pensionerlar soni nisbatan o’sib borayotgan 
ЯИМ ҳажмининг қисқариши
Ишсизлар сонининг ўсиши
пенсия 
фондларининг 
молиявий 
беқарорлигини кучайиши
солиқ тушумлари ҳажмининг 
қисқариши
пенсия тизимини ислоҳ қилишга бўлган 
эҳтиёжнинг ортиши
ишлаб чикариш суръатларининг 
пасайиши
Жаҳон молиявий-
иқтисодий 
инқирознинг 
пенсия тизимига 
таъсири 

---

321 
davrda ushbu pensiya fondlariga to’lanuvchi badallar miqdorining kamayib 
borishi, demografik omillar tufayli byudjet defitsitiga uchragan milliy pensiya 
fondlarining moliyaviy inqiroz holatlarini yanada chuqurlashtirdi. Masalan, 
Frantsiyada ishsizlar soni dunyo mamlakatlarida global moliyaviy inqiroz 
boshlanishidan avval 2008 yilda mamlakatdagi ishga layoqatli aholi umumiy 
soniga nisbatan o’rtacha 7,8 foizni tashkil etgan bo’lsa, 2012 yildan boshlab ushbu 
ko’rsatkich o’rtacha 10,5 foizni tashkil etdi. Global moliyaviy inqiroz ta’siri 
yanada katta bo’lgan Gretsiya, Ispaniya kabi davlatlarda ushbu ko’rsatkich 26-28 
foizni tashkil etib, ularni iqtisodiy inqiroz jar yoqasiga keltirib qo’ydi.