Kasbiy ta’limda axborot texnologiyilarni qo’llash

Axborot tizimlarining tuzilishi va turkumlanishi

O’zbekiston Respublikasi

Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi

Islom Karimov nomidagi

Toshkent Davlat Texnika Universiteti

 

Elektronika va avnomatika fakulteti

Reja:
Axborot tizimlarining rivojlanish bosqichlari
Axborot tizimlarining tuzilishi
Axborot tizimlaridagi jarayonlar
Axborot tizimlarining turkmlanishi
Avtomatlashtirish darajasi bo`yicha klassifikatsiyalash
Turli xil axborot tizimlari

  Axborotli tizimning rivojlanish bosqichlari.

Axborot tizimlari 4 bosqichda rivojlangan

• Birinchi axborot tizimlari 50-yillarda paydo bo`lgan
• 60-yillarda axborot tizimlariga bo`lgan munosabat o`zgardi
• 70-yillar va 80-yillarning boshlarida axborot tizimlar qarorlar qabul qilish jarayonini tеzlatuvchi va qo`llab quvvatlovchi boshqaruv nazorati vositasi sifatida qo`llanila boshlandi.
• -80-yillarning oxirlariga kеlib, axborot tizimlaridan foydalanish kontsеptsiyasi o`zgardi. Ular axborotning stratеgik manbasiga aylanib, har qanday sohadagi tashkilotlarda qo`llanila boshlandi.

. Тizim (sistema) deganda, yagona maqsad yo`lida bir vaqtning o`zida ham yaxlit, ham o`zaro bog`langan tarzda faoliyat ko`rsatuvchi elementlar (ob`ektlar) majmuasi tushuniladi. Demak, har qanday tizim biror-bir aniq maqsad yo`lida xizmat qiladi. Masalan, sizga ma`lum bo`lgan shahar telefon tarmoqlari tizimi, insondagi yurak qon-tomir tizimi, asab tizimi va boshqalar sun`iy yaratilgan va tabiiy tizimlarga misol bo`la oladi. Ularning xar biri tizimga qo`yiladigan barcha shartlarga javob beradi, ya`ni, har biri o`ziga xos yagona maqsad yo`lida faoliyat ko`rsatadi va tizimni tashkil etuvchi elementlardan iborat.

Axborot tizimi esa axborotni to‘plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashkiliy jihatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalaridir. Axborot tizimi tarkibidagi elektron shakldagi axborot, ma’lumotlar banki, ma’lumotlar bazasi axborot resurslarini tashkil etadi.

• Axborot tizimi esa axborotni to‘plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashkiliy jihatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalaridir. Axborot tizimi tarkibidagi elektron shakldagi axborot, ma’lumotlar banki, ma’lumotlar bazasi axborot resurslarini tashkil etadi.

Axborot tizimlardagi jarayonlar

• Axborot tizimlardagi jarayonlar

Axborot tizimlarni joriy etishda quyidagilarga erishish mumkin:
-matеmatik usullar va intеllеktual tizimlarni qo`llash hisobiga, boshqaruv masalalarning eng ratsional еchimlarini topish;
-xodimlarni murakkab hisob-kitoblardan avtomatlashtirish evaziga, ozod etish;
-ma'lumot aniqligini ta'minlash;
-bеrilgan ma'lumotlarni qog`ozga emas, magnit disk va lеntalarda saqlash;
-firmadagi hujjat-almashinuv tizimlarini va ma'lumot oqimlarining tuzilmalarini mukammallashtirish;
-mahsulotlarni ishlab chiqarish va xizmat ko`rsatishdagi harajatlarni kamaytirish

• Axborot tizimlarini ikkita asosiy guruxga ajratish mumkin:
• Axborot ta'minot tizimi.
• Maqsadli faoliyat ko`rsatuvchi tizim.

Axborot ta'minot tizimi har qanday ABTning tarkibiga kiradi. Hozirgi davrga kеlib quyidagi avtomatlashtirilgan tizimlar paydo bo`ldi:

• Axborot ta'minot tizimi har qanday ABTning tarkibiga kiradi. Hozirgi davrga kеlib quyidagi avtomatlashtirilgan tizimlar paydo bo`ldi:
• loyihalashtirishning avtomatlashtirilgan qismi;
• Llmiy izlanishning avtomatlashtirilgan qismi;
• Korxonaning avtomatlashtirilgan boshqarish tizimi.

Maqsadli faoliyat ko`rsatuvchi tizimlar tarkibiga:

• Maqsadli faoliyat ko`rsatuvchi tizimlar tarkibiga:
• Axborot qidiruv tizimi;
• Axborot ma'lumotnoma bеruvchi tizim;
• Axborot boshqaruvchi tizim kiradi.

Ma'lumotlarni tarqatish usuliga ko`ra axborot qidiruv tizimlari quyidagi uch turga bo`linadi:

• Ma'lumotlarni tarqatish usuliga ko`ra axborot qidiruv tizimlari quyidagi uch turga bo`linadi:
• Axborot qidirishni tartibli amalga oshiruvchi tizim.
• Bеrilgan talab bo`yicha qidirishni amalga oshiruvchi tizim.
• Umumlashtirilgan tizim.

Shunday qilib, axborotli tizim umumiy holda ikki guruxga ajratiladi:

• Shunday qilib, axborotli tizim umumiy holda ikki guruxga ajratiladi:

-Tеxnik jarayonlarni boshqarishni avtomatlashtirilgan tizimi.

-Tashkiliy boshqarishni avtomatlashtirilgan tizimi (avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlari).

Tashkiliy boshqarishni avtomatlashtirilgan tizimi quyidagi bеlgilarga ko`ra turkumlanadi:

• Faoliyat ko`rsatish darajasiga ko`ra:
• Umumdavlat miqyosidagi avtomatlashtirilgan boshqarish tizimi.
• Tarmoqlararo avtomatlashtirilgan boshqarish tizimi (moliya).
• Tarmoqni boshqarishni avtomatlashtirilgan tizimi.
• Korxonani boshqarishni avtomatlashtirilgan tizimi.
• Avtomatlashtirilgan ish joylari.

Faoliyat yuritish usuliga ko`ra:
1. Davlat qaramogidagi tizim.
2. Xo`jalik hisobidagi tizim.

Axborot tizimlarining turlari

Har xil alomatiga ko`ra AT klassifikatsiyasi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!