Kasbiy psixologiya

    
Suhbat 
(intervyu) metodi
.  Ushbu yordamchi   metod  tadqiqqotning  eng 
boshida  umumiy  yo’nalish  olish  va  ishchi  farazlarni  yaratish  maqsadida 
qo’llaniladi.  Bu erkin,  majburiy  bo’lmagan  suhbat.  Suhbat  (intervyu)  anketa 
tadqiqotlaridan keyin ham qo’llanishi mumkin. Bunda anketa tadqiqotlari natijalari 
suhbatlashish  orqali  chuqurroq  o’rganiladi.  Suhbatga  tayyorgarlik  jarayonida 
savollarni berishga katta e’tibor qaratish lozim. Savollar qisqa, aniq va tushunarli 
bo’lishi kerak. 
      
Anketa  metodi.   
Bu 
metodga 
tadqiqotchini  qiziqtiruvchi  faktlar 
haqida  bir  qator  materiallar  olish  uchun  nisbatan  ko’p  sonli  shaxslar  guruhiga 
beriladigan  savollarning  bir  xilligi  xos.  Materiallarga  statistik  ishlov  beriladi  va 
tahlil  qilinadi.    Umumiy  psixologiyada  keng  qo’llaniladigan  metodlardan  biri 
bo’lib,  unda  odamlarning  psixologik  xususiyatlari  narsa  va  hodisalarga  nisbatan 
munosabatlari o’rganiladi. Anketa odatda 3 xil bo’lib, birinchi xilida anglashilgan 
motivlarni  aniqlashga  mo’ljallangan  savollardan  iborat  bo’ladiki,  ikkinchi  xilida 
esa faqat bittagina javob tanlash sharti bilan har bir savolga  bir nechtadan tayyor 
javoblar ham beriladi. Uchinxi xil anketada sinaluvchiga havola qilinganda kamida 

---

38 
 
to’rt  besh  to’g’ri  javoblari  ballar  yordamida  baholanadi.  Anketa  metodidan 
odamlarning  layoqatlarini  muayyan  sohaga  qiziqishlari,  qobiliyatlari,  o’ziga, 
tengdoshlariga  katta  va  kichiklariga  munosabatlarini  aniqlash  maqsadida 
foydalaniladi.  Anketa  orqali  shaxslarning  xarakter  xislatlari,  xulq  atvorlarini 
tekshirish, sirtdan turib baholash mumkin.
 
  Tarqatilgan  anketalar    yig’ib  olinib,  kompuyter  dasturiga  muvofiqlashtirib 
atroflicha  amaliy  xulosalar  chiqariladi.  Anketa  metodi  inson  psixikasining  ayrim 
tomonlarini  o’rganish  uchun  boy    material  to’plash  imkonini  beradi,  lekin  unda 
olinadigan  ma’lumotlar  doimo  xolisona  xususiyatga  ega  bo’lavermaydi.  Bunga 
yo’l  qo’ymaaslik  uchun  anketa  ichidagi  nazorat  vazifasini  bajaruvchi  to’g’ri  va 
qarshi savollarni puxta ishlab chiqarish kerak. 
 
Quyida anketa varaqasidan namuna keltirib o’tamiz. 
1.
 
Kursingizda eng yuqori obro’ga ega bo’lgan talaba qaysi? 
2.
 
Sizningcha,  kursdoshlaringiz  ichidan  kim  mehr  his  –  tuyg’usini  uyg’ota 
oladi? 
3.
 
O’qish  bilan  bog’liq  muammolar  yuzasidan  siz  kimga  murojaat  qilishni 
xohlar edingiz? 
4.
 
Shaxsiy  kechinmalaringiz  haqida  siz  kim  bilan  fikr  almashishni  xohlar 
edingiz? 
5.
 
O’rtoqlaringiz  ichidan  kimni  uyingizga  mehmonga  astoydil  taklif  qila 
olasiz? 
6.
 
Kursdoshlaringiz  ichida  kim  bilan  mashg’ulotlarga  birgalikda 
tayyotayyorlanishni yoqtirasiz? 
7.
 
Qaysi kursdoshingiz bilan suhbatlashishni aslo yoqtirmaysiz?