Kasbiy pedagogika

6
?
 Uzbekist
о
n Respublik
а
sining 
“
T
а’
lim tugrisid
а
gi K
о
nuni
” 
T
о
shkent 
1997 yil.

---

100 
Buning asosida o‗quv dasturlar ishlab chiqishni asosiy va maxsus jarayoni, 
kerakli kasb olingan kasb ta‘limiga muvofiq aniq va puxta shu bilan bir qatorda o‗zaro 
bog‗liqlikda dastur asosida olib boriladi. 
Asosiy o‘quv jarayoni – 
bu bosqichda ta‘lim oluvchilar umumiy talablarga javob 
beruvchi bilim, malaka va ko‗nikmalarga ega bo‗lib, ular shunday bilim oladilarki, u 
ilmiy-texnik o‗zgarishlar ta‘siriga mos keladi. Umumiy mehnat egallangan bilim, 
ko‗nikma va malakalarga kasbiy bilimlarga asos bo‗lib, uning mustahkamligi ishlab 
o‗qitishni samaradorligiga olib keladi. Asosiy o‗quv jarayonida ta‘lim oluvchilar 
egallashi lozim bo‗lgan bilimlar kelajakdagi uning faoliyati, mehnat turi va ishlab 
chiqarishdagi egallaydigan o‗rniga bog‗liq bo‗ladi. Asosiy bilim berish jarayoni maxsus 
bilim berishni negizi bo‗lib xizmat qiladi, shuning uchun ta‘lim oluvchi ko‗rsatilgan 
fanlar bo‗yicha nazariy va amaliy mashg‗ulotlarni mustahkam egallab bormog‗i lozim. 
Maxsus o‘quv jarayoni – 
asosiy o‗quv bosqichdan maxsusga o‗tish sekin-asta 
ro‗y berib, butun o‗quv jarayoni shu maqsadlarga qaratilgan vaqt ichida olib boriladi. 
Maxsus bosqichda o‗qitish tanlangan kasbga yo‗naltirish bo‗yicha olib borilib, o‗qitish 
jarayoni shu sohadagi texnik va texnologik rivojlanish talablariga javob bermog‗i lozim, 
ammo markazlashtirilgan tartibda ishlab chiqilgan o‗quv dasturi xo‗jalik sohasidagi 
yoki korxona talablariga javob Bera olmaydi, chunki bir sohada texnologik 
jihozlarning bir turi o‗rganilsa, ikkinchi turida mutaxassislarni tayyorlashda turli sohalar 
bo‗yicha o‗qitish afzaldir. 
Maxsus o‗qitish jarayonida ta‘lim oluvchilarni korxonaning xususiyatlari bilan 
aniq va mukammal tanishtirish jarayonida uning korxonadagi hamma ish turlarida 
egallagan bilim va malakasini amalda qo‗llay olishni ta‘minlash lozimdir. Ta‘lim 
oluvchilar ishlab chiqarishdaga texnik va texnologik jarayonlar, qurilma va moslamalar 
haqida bilim olib amalda qo‗llay bilishlari kerak. Maxsus o‗qitish jarayonida o‗qituvchi 
ustaning ishlab chiqarish jarayoniga o‗qitishda quyidagilarga erishmog‗i lozim: 

Ta‘lim oluvchini hozirgi zamon texnika jarayoni metodlari va zamonaviy metodlarga, 
qurilmalarda ishlashni o‗rgatish; 

Mehnatni tashkil etish metodi ham ta‘lim oluvchini zarur bo‗lgan bilim, ko‗nikma va 
malakalariga, kasbiy malakasiga qarab turli ish operasiyalarini bajarishni zamonaviy 
texnologiya talabiga javob beruvchi ishlab chiqarishni tashkil etish; 

Ta‘lim oluvchini ish me‘yorini bajarishga yondoshishga o‗rgatish; 

Korxonadagi ish chizmalarini to‗g‗ri o‗qishga, texnologik hujjatlardan to‗g‗ri 
foydalanishga o‗rgatish; 

Korxona jamoasida ta‘lim oluvchi ishidan muhim tarbiya sifatida foydalanish; 

Ta‘lim oluvchini mehnat xavfsizligi, ishlab chiqarishdagi va yong‗in xavfsizligi 
talablariga amal qilishga o‗rgatish; 

Ta‘lim oluvchini ish o‗rni va ish qurollariga nisbatan javobgarlik va qadrlash hissini 
singdirish; 

Ta‘lim oluvchida ish madaniyati haqida taassurot berish, ish joyini to‗g‗ri tashkil 
qilishni o‗rgatish; 
Umuman olganda, bugungi kunda shunday mutaxassis kadrlarni tarbiyalashga 
erishish kerakki, u anglagan holda ish unumdorligini oshirishga o‗z hissasini qo‗shsin. 
Ularni ishlayotgan korxonaning obro‗si, ish sifatini oshirish ruhida, mehnat intizomiga 
qat‘iyan rioya qilish ruhida tarbiyalash lozim. 

---

101