Kasbiy faoliyat psixologiyasi

odam-texnika
  o‘rtasida  funksiyalarni  taqsimlash  va 
muvofiqlashtirishning xususiyatlarini o‘rganadi; 
-
 
harbiy  psixologiya  kishining  harbiy  harakatlar  sharoitida  namoyon 
bo‘ladigan 
xulq-atvorini, 
zobitlar 
bilan 
oddiy 
askarlar 
o‘rtasidagi 

---

10 
 
munosabatlarning psixologik jihatlarini o‘rganadi; 
-
 
savdo  psixologiyasi  -  jamiyatda  tijoratning  psixologik  shart-  sharoitlari, 
ehtiyojning  individual,  yoshga,  jinsga  oid  xususiyatlarini,  xaridorga  xizmat 
ko‘rsatishning psixologik omillarini aniqlaydi; 
-
 
tibbiyot  psixologiyasi  shifokor  faoliyati  psixologiyasini,  bemor  xulq-
atvorining psixologik jihatlarini o‘rganadi; 
-
 
kasbiy faoliyat psixologiyasi turli soha egalari psixologiyasini, kasb egalari 
xulq-atvorining psixologik jihatlarini o‘rganadi. 
Shuningdek,  psixologiyada  etnospixologiya,  oilaviy  hayot  psixologiyasi, 
boshqaruv 
psixologiyasi, 
shaxs 
psixologiyasi, 
sport 
psixologiyasi, 
psixodiagnostika, siyosiy  va  tashkiliy  psixologiya  kabi  ko‘plab  sohalar  mavjudki, 
ularning har biri jamiyatdagi real ehtiyojlar va ularni qondirishda psixologiyaning 
fan sifatidagi o‘rni va maqsadidan kelib chiqadi
2
. 
Xo‘sh, kasbiy faoliyat psixologiyasi fanining bahs mavzui nima? 
Kasbiy  faoliyat  psixologiyasi,  o‘z  mohiyatiga  ko‘ra,  psixologiya  fani 
tarkibiga  kiradi.  Shu  nuqtai  nazardan  qaraganda 
kasbiy  psixologiya
  o‘ziga  xos 
predmet
  bo‘lib,  psixologiyaning  nozik  tomonlarini  qamrab  oladi.  Ya‘ni  bu  fan 
psixologiya  sohalarining  kesishuvida  yuzaga  keladi.  Psixologiya  muayyan  shaxs, 
uning  jamiyatdagi  xulq-atvori  va  turli  faoliyatlarining  o‘ziga  xos  tomonlarini 
o‘rganadi. Bundan ko‘rinadiki, har ikkala fanning obyekti va subyekti shaxs, inson 
hisoblanadi. 
Yuqorida ta‘kidlab o‘tganimizdek, kasbiy psixologiya faoliyat psixologiyasi 
psixologiya  tarkibida  yuzaga  kelgan  bo‘lib, aniq  faoliyat, ya‘ni  kasb  faoliyatidagi 
psixologik  jihatlarning  muhim  tomonlarini  o‘rganishga  bag‘ishlangan  fan 
hisoblanadi. 
Kasbiy 
faoliyat 
psixologiyasi 
ilmiy-amaliy 
fan  bo‘lib,  umumiy 
psixologiyaning qonuniyatlarini o‘rganadi  va bu  fanning samaradorligini  oshirish 
uchun tavsiyalar ishlab chiqadi. 
                                                           
2
 
Qarang: 
Karimova V.
 Psixologiya: O‗quv qo`llanma. T. 2002. 

---

11 
 
Kasbiy 
faoliyat  psixologiyasi
 
fani
  kasb  doirasidagi  munosabatlar, 
odamlarning  psixik  faoliyatini  boshqarish  mexanizmlari  va  qonuniyatlarini 
o‘rganuvchi  fandir.  Bunda  kasb  egalarining  psixologik  asoslarini  o‘rganish 
maqsad
 qilib qo‘yilgan. 
Kasbiy
  faoliyat  psixologiyasi
 
fanining  maqsadi
  –  kasb  egalari 
faoliyatining  taraqqiyot  qonuniyatlari,  turli  toifadagi  shaxslar  bilan  o‘zaro 
munosabatlar  jarayonida  psixologik  bilimlardan  foydalana  olish  ko‘nikma  va 
malakalarini shakllantirishdan iboratdir. 
Shu  ma‘noda,  kasbiy  faoliyat  psixologiyasi  fanining  metodologik  asosini 
O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  asarlari,  faylasuf-allomalarning  kasb 
psixologiyasi  faniga  oid  g‘oya  va  nazariyalari  hamda  hukumat  qonunlari, 
OvaO`MTVning buyruq va ko‘rsatmalari tashkil etadi. 
Kasbiy faoliyat psixologiyasi fanining predmetini quyidagilar tashkil etadi: 
-
 
kasb  egalari  psixikasini  har  tomonlama  o‘rganishdan  hosil  bo‘lgan 
bilimlar; 
-
 
kasb  egalarining  ongi,  ruhiyati,  onglilik  va  ongsizlik  holatidan  hosil 
bo‘lgan xulosalar; 
-
 
kasb  egasi  shaxsining  to`zilishi,  uning  faoliyati  va  faolligini  o‘rganish 
orqali olingan nazariy va amaliy xulosalar. 
Barcha fanlar singari kasbiy faoliyat psixologiyasi fanining ham o‘z obyekti 
mavjud, ular quyidagilardan iborat: 
-
 
kasb egalarining psixologiyasi; 
-
 
fuqarolarning onglilik va ongsizlik holatlari; 
-
 
shaxsning to`zilishi; 
-
 
shaxsning faoliyati; 
-
 
shaxsning faolligi va uning shakllari. 
Shunday  qilib,  kasbiy  faoliyat  psixologiyasi  kasb  egalari  xodimlari 
faoliyatidagi psixika, ong, ongsizlik kabi fenomenlarning kelib chiqishi, rivojlanish 
qonuniyatlarini o‘rganuvchi fandir. 

---

12 
 
Kasbiy faoliyat psixologiyasi fani ham ma‘lum bir psixologik qonuniyatlarni 
o‘rganadi va ularni amalda qo‘llash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.