Kasbi bo’yicha O’quv dasturlari to’plami

Namunaviy mavzular rejasi

№	Fanning bo`limlari va mavzular nomi	Umumiy yuklama, soat
		Hammasi	Dars turi bo`yicha soatlar taqsimoti (auditoriya yuklamasi)						Mustaqqil ish
			Jami	Nazariy (ma`ruza)	Amaliy	Labaratoriya ishi	Seminar	Kurs ishi (loyihasi)
1	Kirish. Fanning maqsad va vazifalari	1	1	1	-
I bo`lim. Bichish-tikishga o`rgatish metodikasi bo`yicha umumiy masalalar
2	1-mavzu. Bichish-tikishga o`rgatish to`garagi jarayonida tarbiyalash	1	1	1	-
3	2-mavzu. O`quv reja, dastur, taqvim-mavzu rejasi, to`garak rejasining mazmuni	2	2	1	1
4	3-mavzu. Bichish-tikishga o`rgatish to`garak mashg`ulot turlari, usullari, shakli.	1	1	1	-
5	4-mavzu. Bichish-tikishga o`rgatish to`garagida ta`lim tizimlari va tamoyillari,	1	1	1	-
6	5-mavzu. Bichish-tikishga o`rgatish to`garak rahbarining o`quv yili va mashg`ulotlarga tayyorgarligi.	3	1	1	-				2
7	6-mavzu. Bichish-tikishga o`rgatish to`garak mashg`ulotlarini kuzatish va tahlil qilish.	4	1	1					3
8	7-mavzu. Bichish-tikishga o`rgatish to`garagi jarayonida kasbga yo`llash ishlari.	1	1	1	-
II bo`lim. Bichish-tikishga o`rgatish to`garagi mashg`ulotlarini tashkil etishni o`rgatish masalalari
9	1-mavzu. Bichish-tikishga o`rgatish to`garagi uchun moddiy ta`minot.	1	1	-	1
10	2-mavzu. Tikuvchilik materialshunosligi bo`limini o`qitish metodikasi.	2	2	-	2
11	3-mavzu. Tikuvchilik asbob-uskunalari va ularni ishlatishni o`rgatish metodikasi.	2	2	-	2
12	4-mavzu. Ayollar va bolalar kiyimlarini loyihalash va badiiy bezash bo`limini o`rgatish metodikasi.	5	2	-			2		3
13	5-mavzu. Tikuvchilik buyumlarini tayyorlash texnologiyasi bo`limini o`rgatish metodikasi.	2	2	-	2
14	11-mavzu. Tikuvchilik buyumlarini ta`mirlashni o`rgatish. Yakuniy nazorat.	2	2	-	2
	jami	28	20	8	10		2	6	8

Amaliy mashg`ulotlarni o`tkazish uchun kerakli jihozlar

Bichish – tikishni o`rgatish metodikasi fani bo`yicha o`tkaziladigan amaliy mashg`ulotlar uchun o`quv qurollari, darsliklar, qo`shimcha adabiyotlar, ommaviy axborot vositalari, tikuvchilik ish qurollari, gazlama namunalari bo`laklari, tikuv mashinsi, to`garak mashg`uloti ishlanmalari, amaliy ishlarni o`tkazish bo`yicha uslubiy ko`rsatmalar, tikuvchilik buyumlari eskizlari, andazalari, namunalari.

O`qitishning texnik vositalari

1. Jihozlar, inventarlar.

2. Didaktik materiallar va texnik vositalar:

- televizor, ekran, shaxsiy kompyuter

- mavzu bo`yicha disketlar - kodoskop

- videoko`z

- slaydlar

- kartochka-topshiriqlar va dasturlashtirilgan topshiriqlar, testlar

3. O`quv ko`rgazma qurollari, o`quv dasturlari bo`yicha plakatlar.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. “Barkamol avlod” bobalar markazining Nizomi, Davlat talablari. – T.: 2011

2. M.Abdullayeva, X.SH.Boboxonova. Bichish-tikishni o’rgatish metodikasi.-T.2010.

3. N.Gairova, X.Boboxonova.Tikuvchilik texnologiyasi va jihozlari –T.: 2007

4. Q.M.Abdullaueva.N.Gairova. Tikuv buyumlarini loyihalash, modellash va badiiy bezash.-T.:2010

5. R.I.Yegorova. Bichish-tikishni o`rganing. – T.: 1991.

6. V.A.Ponkratova. Tikuvchilikdan ishlab chiqarish ta`limi asoslari. – T.: 1993.

7. “Tikuvchi chevar” Kasb-hunar kollejlari uchun o’quv qo’llanma. 2004

8. “Burda” jurnallari.

Foydalanishga tavsiya etiladigan internet tarmog`i

1. 
   http:// ziyonet.uz/ru Tikuv texnologiyasi
   
2. 
   http:// www. tvorim.e-gloryon.com Rukodeliye
   
3. 
   http:// www. ni-tochka.ru Andaza tayyorlash
   
4. 
   http://www.osinka.ru/sewing/modelling/ Конструирование и моделирование одежды
   
5. 
   http:// www.modnaya.ru Tikuvchilik sirlar
   
6. 
   http://tikuvchilik.wikidot.com/start Kiyimlarni tikishda ishlatiladigan matolar
   
7. 
   http://tikuvchilik.wikidot.com/foto-galeriya Foto galleria
   
8. 
   http://www.modnaya.ru/world/collection/f2012rtw/milly.htm коллекция pret-a-porter 2012 9.http://www.ms77.ru/products/domestic/atelie/?search=burda&page=24 Burda jurnallari 10.http://www.ziyonet.uz/ru/library/libid/30500/offset/0 Tolalali materiallarga birlamchi ishlovberish
   
9. 
   http://shyu.ru/ Уроки шитья
   
10. 
    http://shyu.ru/tips.html Шьем своими руками
    
11. 
    www.burda moden.com Burda jurnali2.
    

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

O`RTA MAXSUS, KASB – HUNAR TA`LIMI MARKAZI

Ro`yxatga olingan №KMD 3141602 – 2.10 “15” avgust 2012-yil

Vazirlikning 2012 yil 15 avgustdagi 332-1-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan

Tikuvchilik texnologiyasi
fanidan o`quv DASTURI

Fan dasturi Oliy va o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi tayyorlov yo`nalishlari bo`yicha Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2012-yil 24-iyuldagi 3-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Fan dasturi 1-Toshkent Pedagogika kollejida ishlab chiqildi, bilim sohasi bo`yicha sho`ba kelishuvidan o`tkazildi (1-sonli kelishuv Bayoni 2012-yil 16-iyul).

Tuzuvchilar:	X.babaxonova	–	1-Toshkent pedagogika kolleji o’qituvchisi
Taqrizchilar:	Q.Abdullayeva	–	Nizomiy nomli TDPU katta o`qituvchisi, PFN
	M.Nabiyeva	–	1-Toshkent Pedagogika kolleji o`qituvchisi.

Kirish

Xalqning boy intellektual merosi va umumbashariy qadriyatlari asosida, zamonaviy madaniyat, iqtisodiy fan, texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini tanlash O`zbekiston taraqqiyotining muhim shartlaridir. Ushbu dastur O`zbekiston Respublikasining “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, “Ta`lim to`g`risida”gi Qonunlariga muvofiq holda tuzilgan bo`lib, milliy tajribaning tahlili va ta`lim tizimidagi jahon miqyosidagi yutuqlarga asoslangan hamda yuksak umumiy kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka intiladigan, istiqbol vazifalarni hal etishga qodir kadrlarni tayyorlashga yo`naltirilgan.

Milliy dastur kadrlar tayyorlash milliy modelini ro`yobga chiqarishni, har tomonlama kamol topgan, jamiyatda turmushga moslashgan, ta`lim va kasb-hunar dasturini ongli ravishda tiklash va puxta o`zlashtirish uchun ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, psixologik-pedagogik sharoitlarni yaratishni, davlat va oila oldida javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi.

Uzluksiz ta`lim tizimi turi bo`lgan kasb-hunar kollejlari tegishli davlat ta`lim standartlari doirasida o`rta maxsus kasb-hunar ta`limini beradi. O`quvchilarning kasb-hunarga moyilligi bilim va ko`nikmalarini rivojlantirish, tanlangan kasb-hunar bo`yicha bir yoki bir necha ixtisosni tanlash imkoni yaratiladi.

Pedagogika kasb-hunar kollejini bitirib chiqayotgan har bir bo`lajak to`garak tashkilotchisi maxsus puxta kasb tayyorgarligiga ega bo`lishi kerak. Bichish-tikish to`garagini olib boruvchi rahbarning kasbiy tayyorgarligi mutaxassislik qobiliyatiga bog`liq. “Tikuvchilik texnologiyasi” fani mana shu qobiliyatni shakllantirishda mutaxassislik fani hisoblanadi.

Bu fanning asosiy maqsadi bo`lajak to`garak rahbarlarining kasbiy mahoratlarni egallashlarini ta’minlash, ya`ni yengil kiyimlarni bichish-tikish sirlarini o`rgatish, tikuvchilikda qo`llaniladigan qo`l ishlari uchun asbob-uskuna, moslamalar, tikuv mashinalaridan, dazmollash uskunalaridan unumli foydalanishni bilish, to`garak a`zolarini har tomonlama tarbiyalash, badiiy didini o`stirish, mehnatga ijodiy munosabatda bo`lishini ta`minlashdir. Bu fan bo`yicha bo`lajak to`garak rahbarlari mutaxassislik bo`yicha tayyorgarlik darajasiga, ya`ni “Tikuvchilikda yagona ta`rif-mutaxassislik ma`lumotnomasi”da ko`rsatilgan bilim, ko`nikma, malakalarga ega bo`lishi kerak.

Tikuvchilik texnologiyasi fani bo`yicha bilimlar berishda ayollar kiyimi tikuvchisiga oid kasbiy tayyorgarlik berish asoslariga tayaniladi. O`quvchilar tikuvchilik sanoatining xalq xo`jaligidagi ahamiyati, yakka buyurtma, xususiy korxonalar faoliyati kelgusida rivojlanish rejalari, mehnatni ilmiy tashkil etish, mehnat unumdorligini oshirish omillari, har xil ish qurollari bilan ishlashda xavfsizlik texnikasi qoidalari, tikuvchilik buyumlarini tikish ketma-ketligi jarayoni bilan tanishtiriladi va grafik ko`rinishini chizish va o`qish o`rgatiladi. Tikuvchilik texnologiyasi darslarida o`quvchilarning dastlabki ko`nikma, malakalarini hosil qilishda ishlab chiqarish qiymatiga ega bo`lmagan gazlama bo`laklari orqali amalga oshiriladi. Masalan: qo`l qaviqlari, mashina choklari, cho`ntak qopqoqlari, yoqalar, cho`ntaklar, vitochkalar, yenglar, bo`yin o`yindisiga ishlov berish usullari, ko`ylak bel qismiga ishlov berish usullari, kiyim bezaklari, belbog`lar, bog`ichlar, kamar tutgichlar tikiladi, detal qirqimlariga ishlov berish usullari, yubka etagi va shimning pochasini tikish usullari bajariladi. Fanni o`qitishda asosan rejada ko`rsatilgan buyumni tikishni o`rgatishda tikilayotgan buyum eskizini chizish, tasnif yozish, tikish bosqichlarinini tanlash, andaza va gazlamani bichishga tayyorlash, tikish texnologiyasi ketma- ketligi xaritasini tuzish, buyum maketini tayyorlash ishlari bajariladi. Bu vaqtda o`quvchilarda kiyim tikish texnologiyasi asoslari bo`yicha ko`nikma hosil bo`ladi. “Tikuvchilik malakalarini takomillashtirish” o`quv amaliyoti jarayonida ko`nikma malakaga aylanib, yana ham mustahkamlanadi. O`quv rejasiga asosan 3 bosqichda o`quv yili davomida 180 soatlik o`quv amaliyoti o`tkaziladi. Bu davrda o`quvchilar “Tikuvchilik texnologiyasi”fanida egallagan ko`nikmga asoslanib, o`quv amaliyotida ko`rsatilgan buyumlarni o`z o`lchamlarida tikishni o`rganish orqali ko`nikmalarni mustahkamlab, malaka hosil qilish imkoniyati yaratiladi.

Fanni o`rganish natijasida o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak:

- Ayollar kiyimini tikishda qo`llaniladigan barcha turdagi ishlarni bajara olishi;

- texnik shartlari bo`yicha yangi texnika va texnologiyani, ish qurollari, moslamalarini qo`llagan holda barcha turdagi ayollar yengil kiyimlarining namunalarini tayyorlay olishi;

- tikuvchilik mashinalari, kerakli ish qurollari va moslamalarining tuzilishi, ishlash texnologiyasini bilishi va ularda ro`y beradigan kichik nuqsonlarning sababini aniqlab, tuzata olishi;

- dazmolning qizish darjasini aniqlay olishi va gazlamaga moslashtirishi;

- tayyor mahsulotning sifatini aniqlay olishi;

- kiyimdagi nuqsonlarni topa olishi va bartaraf etishi;

- tikuvchilik kiyimlarini tikishda tayyor buyumlarda uchraydigan nuqsonlarni, ularning kelib chiqish sababini aniqlay olishi va shu nuqsonlarni bartaraf etish usullarini tanlay olishi;

- ayollar, bolalar yengil kiyimlari, ich kiyimlari, bayram liboslarini bichib – tika olishi va jarayon jadvallarini tuza olishi;

- tikish qirqimlarini grafik ko`rinishini chiza olishi kerak.

Fanni o`rganish natijasida o`quvchilar quyidagi bilimlarga ega bo`lishlari kerak:

- qo`lda, mashinada, namlab-issiqlik ishlovi berish ishlari atamalarini;

- kiyim detallariga ishlov berish usullarini;

- kiyim mayda detallariga ishlov berish qoidalarini;

- tikuvchilik buyumlarini tikish bosqichlarini;

- bolalar kiyimlarini tikish talablarini;

- belli, yelkali, milliy kiyimlarni tikish bosqichlari va xususiyatlarini;

- bayram kiyimlarini tikish xususiyatlari, ketma-ketlik asosida tikish texnologiyasi talablarini;

- ayollar va bolalar buyumlarini bichish-tikishda rioya qilinadigan texnik me`yorlarni bilishi.
Fanning o`quv rejasidagi hoshqa fanlar bilian o`zaro bog`liqligi, uslibiy jihatdan uzviyligi va ketma- ketligi

Bu fan o`quv rejadagi boshqa fanlar bilan uzviy bog`liq. Ushbu fanni yaxshi o`zlashtirish uchun umumta’lim fanlardan matematika, anatomiya, tasviriy san’at, chizmachilik, umumkasbiy va mutaxassislik fanlaridan tikuvchilik materialshunosligi, tikuvchilik jihozlari, tikuv buyumlarini loyihalash, modellash va badiiy bezash, ishlab chiqarishni tashkil etish, mehnat muhofazasi va boshqalar.

Tikuv buyumlarini loyihalash, modellash va badiiy bezash loyihalash fanida tayyorlangan tikuvchilik buyumlari andazalari tikuvchilik texnologiyasi darslarida qo`llaniladi, tikish bosqichlari tanlanib, ketma-ketlik jarayoni xaritasi tuzdiriladi. “Tikuvchilik texnologiyasi” fani jarayonida buyum yoki buyum uzeli maketi tiktirilsa, aynan shu buyum “Tikuvchilik texnologiyasi” o`quv amaliyoti jarayonida tiktiriladi. Bu 3 ta fan bir - biri bilan juda bog`liq. Bu tajriba yaxshi natija beradi.

Dastur yozishda bu fanlar bo`yicha o`rgatiladigan buyum xillarini aynan bir xil olishga harakat qilindi. Dasturga kiritish imkoniyati bo`lmagan buyum xillarini amaliyot va mustaqil ish dasturiga kiritiladi.

Dasturga kiritilgan buyum xillarini o`quvchilarning takliflari, zamon yo`nalishi, milliy kiyimga bo`lgan ehtiyojlarga ko`ra o`zgartirib, fan kafedra yig`ilishida ko`rib chiqib, pedagogika kengashida tasdiqlanib, qo`llashga ruxsat etiladi.

Fanni o`qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar bo`yicha tavsiyalar

Ta’lim O`zbekiston xalqi ma’naviyatiga yaratuvchilik faolligini baxsh etadi. O`sib kelayotgan avlodlarning barcha eng yaxshi imkoniyatlari unda namoyon bo`ladi, kasb-kori, mahorati uzluksiz takomillashadi. Ilm-fan, texnika taraqqiyotining juda tez rivojlanishi natijasida axborotlarning keskin ko`payib borayotganligi, ulardan ta’lim - tarbiya jarayonida foydalanish uchun vaqtning chegaralanganligi ta’lim jarayoniga texnologik yondashish zaruratini keltirib chiqarmoqda. Mana shularni hisobga olgan holda tikuvchilik texnologiyasi fanini o`qitishda, tikuvch kasbini sirlarini o`rgatishda hozirgi zamon texnologiyalaridan keng foydalanish imkoniyatlarini qidirish kerak. Bo`lajak to`garak rahbarlari ushbu fan bo`yicha axborot texnologiyalari haqida ma’lumotga ega bo`lishlari, buyum tayyorlashda uning zamonaviyligi, ishlov berish texnologiyasini, tikuv mashinasini to`g`ri tanlash, ketma- ketlik jarayonini to`g`ri tuza olishlarini o`rgatish nazarda tutiladi.

-Tikuvchilik texnologiyasi fanini o`qitishda albatta zamonaviv tikuv mashinalari, kerakli jihozlar, moslamalar, ko`rgazmali qurollar bo`lishi kerak.

-Tikuvchilik texnologiyasi fanidan amaliy ish bajarishda albatta turli xildagi ko`rgazmalardan foydalanish, internet tarmog`idan olingan manbalarga asoslanish, o`quv va ishlab chiqarish amaliyoti bilan o`zaro uzviy bog`langan holda olib borilishi lozim.

-Ta’lim berishning zamonga xos texnik vositalaridan - slaydalar, multimediya va boshqa kompyuter dasturlaridan foydalanishi kerak.

-Ta’lim berish jarayonida o`qituvchi ham, o`quvchi ham faol bo`lishi kerak. Oqituvchi tomonidan berilayotgan ma’lumotlar o`quvchlarni ijodiy ishlashga, fikrini to`liq bayon etishga qaratilib, kasbiy bilim, konikma va malakalarini, tashabbuskorlik faoliyatlarini rivojlantirish omili bo`lishi kerak.

-Ta’lim berish jarayonida o`qituvchi o`quvchini qiziqtira olish, ichki hissiyotini oshirishi, material hajmini oshirib borishi, mustaqil ishlash mazmunini va o`quv jarayonining sifat samaradorligini oshirish, o`quvchi ishtirokining mas’uliyatini oshirib borish+, kasbiy bilimlarni chuqur egallashlariga yordam berishi kerak.

-Ta’lim berish jarayonida berilayotgan axborotlar o`quvchilar tomonidan qanday qabul qilinayotgani albatta bilim samaradorligi yuqori bo`layotganligiga ishonch hosil qilishi kerak.