Kasb tanlashda oqituvchilarning roli

Talabalar xulqiga ta’sir etuvchi, javoban xulqni mustahkamlovchi yoʻllar toʻgʻrisida hisobsiz koʻp misollar mavjud. Albatta, bu jarayon talabalarni oʻqitishning barcha shakllarini hisobga olmaydi. Quyidagi misolarni koʻrib chiqamiz. Bularning koʻpchiligida operant hulq tez-tez va bir necha marta takrorlanishga moyil (tendensiyasiga):

• Yettinchi sinfdagi oʻgʻil bola yonida oʻtirgan qiz bolaga qarab yuzini bujmaytirib, qiliqlar qiladi (operant). Atrofida oʻtirgan sinfdoshlari bunga javoban kulishadi (kuchayishi).

• Oʻqituvchining tarix xaqidagi savoliga javoban oʻquvchi qoʻlini koʻtaradi (operant). Oʻqituvchi uni yoniga chaqiradi va u savolni sharxlaydi (zigzagli kaytar aloka).

• Yana bir bogʻcha bolasi oʻqituvchi ruxsat bermasa ham savolni sharxlaydi (operant). Oʻqituvchi yuzini bujmaytiradi, xulqiga e’tibor bermaydi, lekin oʻqituvchi boshqa oʻquvchini chaqirgunga qadar boshqa oʻquvchilar iznsiz javob berayotgan oʻquvchining javobini diqqat bilan tinglaydilar (kuchayishi).

• Oʻn ikkinchi sinf oʻquvchisi – amaliyot jarayonida jamoasining a’zosi (operant). U jamoaga birikkan oʻndan boshlab unga zarur boʻlgan vaqtni va tezlikni kuchaytirishni belgilaydi. (zigzagli kaytar aloka).

• Bogʻcha bolasi 5 daqiqa mobaynida vazifa bajarishda, qoidaga asosan, juda betoqat boʻladi, tinch oʻtira olmaydi (operant). Tarbiyachi bolani bajargan ishi uchun maqtaydi (kuchayishi).

• Olitinchi sinf oʻquvchisi kechasi oʻqish uchun kutubxonadan kitob oladi (operant). Bola ertalab kitobni qaytarib olib kelganida oʻqituvchi sinfxonasida osilib turgan roʻyxatdagi familiyasining toʻgʻrisiga oltin yulduz qoʻydi (mustahkamlash).

Adabiyotlar

Adabiyotlar

Majidova.SH.A Kasbiy psixalogiya

A.Aynazarova Kasbiy psixalogiya

Foydalanilgan internet manbalar