"Kasb ta'limi" bakalavriat ta'lim yo'nalishi talabalari uchun (46-13 guruhi) Materialshunoslik fanidan ma'ruzalar (1-8) Tuzuvchi: dots. Xabibullayev R. A. Mundaruja



Download 1,4 Mb.
bet5/63
Sana24.02.2022
Hajmi1,4 Mb.
#201025
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63
Bog'liq
1-8-maruzalar

1. Бирламчи кристалланиш.
Металларни суюқ холатдан қаттиқ холатга ўтишига-бирламчи кристалланиш деб аталади.
Совитишда кристалланиш (қиздиришда эса-суюқланиш) температураси ўзгармас босимда айни бир металл учун ўзгармас катталикдир. Масалан, қўрьошин учун 3720С, волpфрам учун 33900С.
Металл бир агрегат холатдан бошқа агрегат холатга ўтишида иссиқлик ажралиб чиқади ёки ютилади. Демак бундай системани иссиқлик ходисаси рўй берадиган система деб аташ мумкин.
Термодинамиканинг икки нуи қонунига биноан хар қандай фаза ўзгариши вақтида системанинг эркин энергияси запаси камаяди, яoни система эркин энергияси запаси юқори бўлган беқарор холатдан эркин энергияси кичик бўлган барқарор холатга ўтишга интилади. Системанинг эркин энергияси F=U-TS, бу ерда U-системанинг ички энергия; S-энтрония; Т-абсолют температура.
Суюқ ва қаттиқ холатларнинг эркин энергиясининг ўзгариши 2-расмда кўрсатилган.

2-расм. Суюқ (1) ва қаттиқ (2) фазаларни эркин энергияси (F)ни температурага қараб ўзгариши графиги.


Ts температурасига назарий кристалланиш температураси деб аталади, бу температурада Fc=Fқ. Агар tTs бўлса (Fc) суюқ фаза, агарtTs (Fс  Fқ) қаттиқ фаза барқарор бўлади.


Шуни хам айтиб ўтиш керакки, термодинамика маoлумотлари металларни кристалланиш ёки суюқланиш кинетикасига жавоб бермайди.
Суюқ фазани Ts -дан юқори температурага қиздиришга-ўта қизиш деб аталади.
Ts-Ta=n - ўта совиш даражаси деб аталади. Масалан, сурьманинг назарий кристалланиш температураси Ts =6310C, ўта совиш 410 С етиши мумкин, демак, унинг амалий кристалланиш температураси Ta=Ts-n=631-41=5900C.
Кристалланиш жараёнини “температура-вақт” координасида график шаклида хам кузатиш мумкин. Бундай чизиқларга (3-расм) кристалланиш эгрилари деб аталади.




Download 1,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish