Kasb ta’limda o’qitish metodikasi fanidan Mustaqil ish

Америкада ижтимоий хавфсизлик учун қайси давлат муассасаси масъул?

• Америкада ижтимоий хавфсизлик тизимини бошқариш учун Social Security Administration (SSA), яъни Ижтимоий Хавфсизлик Бошқармаси, масъул. Мазкур бошқарма 1935 йилда Social Security Act орқали ташкил этилган ва шундан бери АҚШда нафақа ёшига етган аҳолига ижтимоий ҳимояни таъминлаб келмоқда. Бу тизимга кўра, ишчилар меҳнат фаолиятлари даврида тўловлар қилиш орқали ижтимоий хавфсизлик тизимига ўз ҳиссаларини қўшиб борадилар ва нафақа ёшига етганларида фойдаланиш ҳуқуқига эга бўладилар.

Ижтимоий хавфсизлик тизими қандай ишлайди?

• Нафақа тўловини олиш учун унга аввал ҳисса қўшиш зарур. Бу ҳисса даромад солиғи ва ижтимоий тўловлар орқали қўшилади. Ишлаб топилган даромад асосида кредит (кредит-имтиёзларга квалификация қилиш учун ўлчов бирлиги) йиғилади. 2017 йилда ишлаб топилган ҳар $1300 бир кредитга тенг келган (бу рақам ҳар йили ўзгаради). Ҳар йили жами 4 (тўрт) кредит ҳиссангизга қўшилиши мумкин. Бу кредитлар ишлашни тўхтатсангиз ҳам ёки иш алмаштирсангиз ҳам тизимда сақланиб қолинади.
• Минимал ижтимоий имтиёзларга эришиш учун камида 40 кредитга эга бўлиш зарур. Мисол учун, сиз 40 ёшдасиз ва АҚШда 7 йилдан бери истиқомат қиласиз. Ушбу 7 йилнинг илк 2 йилида сиз даромад декларациясини топширмагансиз ва солиқ тўловларини амалга оширмагансиз, қолган 5 йил давомида эса ҳар йили энг камида $5200 даромад кўрсатиб унинг солиқ тўловларини амалга оширгансиз. Бу ҳолатда сиз яна 5 йил шундай ишлаб берсангиз сизнинг ҳисобингиздаги кредитлар 40га етади ва сиз нафақа ёшига етганингизда АҚШдан нафақа олишингиз мумкин бўлади.

Ижтмоий имтиёзлардан фойдаланиш қачон бошланади?

• Нафақага чиқишнинг энг эрта ёши 62 ёшдан бўлсада «тўлиқ нафақа ёши» 67 ҳисобланади. Агар сиз 62 ёшдан нафақага чиқишга қарор қилсангиз, 67 ёшдан чиққанда олишингиз керак бўлган сумманинг 70 фоизи миқдорида нафақа оласиз. Масалан, 67 ёшдан нафақага чиқсангиз нафақа тўловингиз $1000 бўлса, 62 ёшдан нафақага чиққанда сизнинг тўловингиз $700 ташкил этади.
• «Тўлиқ нафақа ёши» билан 70 ёшга етиш оралиғидаги ҳар бир йил учун нафақа тўлови йилига бир неча фоиздан ошади. Демак 70 ёшга етгач нафақа олиниши бошланса, максимал эришиш мумкин нафақа суммасини олиш мумкин. 70 ёшдан бошлаб нафақа суммасини олмаслик уни яна ўсиши ёки кўпайишига олиб келмайди.
• 62 ёшга тўлгач, ишлаб турган ҳолда нафақа олиш мумкин, лекин бу ҳолатда SSA ўзининг махсус формуласини қўллаб, нафақа суммасини камайтириб тўлайди. Агар шахс вафот этишидан олдин 40 кредит йиққан бўлса, унинг баъзи оила аъзолари унга тегишли бўлган имтиёзлардан чекланган даражада фойдаланишлари мумкин.
• 18 ёшга тўлмаган фарзандлар нафақанинг 75 фоизи миқдорида, турмуш ўртоғи эса 60 ёшга тўлгач 71. 5 фоиз, «тўлиқ нафақа ёши»га етгач эса бутун 100 фоиз нафақасига эгалик қилиши мумкин.