Kasb-hunar kollejlarida o‘lcham qo‘yish masalalarini o‘qitish metodikasi

 

 

---

37 

 

Muntazam oltiburchakli prizma H tekisligiga muntazam oltiburchak, 

V tekisligiga ikki yon yog'i bilan parallel joylashganligi uchun o'sha yoqlari 

haqiqiy  kattaligida,  qolganlari  qisqarib  proyeksiyalanadi  (18.5-chizma). 

Bunday  prizmani  chizmada  eng  oldin  ustdan  ko'rinishi,  ya'ni  H  dagi 

gorizontal proyeksiyasini chizishdan boshlash lozim. Shunda uning  V va W 

dagi  yoqlarini  tasvirlashda  xatolikka  yo'l  qo'yilmaydi.  Bunday  prizma, 

asosan, 

ikkita  D  —  diametr,  ya'ni  hamma  qirralari  uchlariga  urinma  aylana 

va balandligi h oichamga ega bo'ladi. 

Bu  prizma  simmetrik  sirt  bo'lgani  uchun  V  da  oldingi  yoqlari 

orqasidagi  yoqlarini  to'sib  proyeksiyalanadi.  W  da  ikkita  yon  yog'i  unga 

perpendikular  bo'lgani  uchun  to'g'ri  chiziq,  oldingi  ikkita  yog'i  orqasidagi 

ikkita yog'ini to'sib proyeksiyalanadi (18.5-chizma, a, b). 

1.Qanday geometrik jism ko'pyoqlik deyiladi? 

2.Kub  qanday  geometrik  jism  turiga  kiradi?  Uning  qanday 

elementlari mavjud? 

3. Kubning nechta uchi bor? 

4. Kub yana qanday nomlar bilan ataladi? 

1. 50x50x50 o'lchamdagi kubning oldin H dagi, keyin H va  V dagi, 

so'ngra H, V va W dagi proyeksiyalarini ish daftariga chizing. 2. //,  V va  W 

ga  nisbatan  turli  vaziyatlarni  egallagan  parallelepiped  hamda  prizmani  ish 

daftariga chizing. 

(fRlk  Oltita  bir  xil  kvadratlardan  tuzilgan  geometrik  jism  nima 

deyiladi? Vll^ A. Prizma. B. Tetraedr. C. Kub. D. Parallelepiped. 

SILINDR,  KONUS VA SHAR (SFERA) NING PROYEKSIYALART 

Aylanish sirtlari, silindr, konus, shar (sfera) to'g'ri va egri chiziqning 

qo'zg'almas  o'qi  atrofida  aylanishidan  hosil  bo'lishi  19.1-chizmada 

tasvirlangan. 

---

38 

 

To'g'ri chiziqlar silindr va konus yasovchilari deyiladi, sferadagi egri 

(aylana yoki yarimaylana) chiziq meridianlarni hosil qiladi.