Kasb-hunar kollejlarida o‘lcham qo‘yish masalalarini o‘qitish metodikasi

BMI  dolzarbligi:  Kasb-hunar  kollejlarida  chizmachilik  darslarini 

o‗qitishda bo‗lajak mutaxassislarini grafik tayyorgarligini shakllantirish va fazoviy 

tasavvurlarini  o‗stirishda  yuqori  didli,  boy  fantaziyali,  chizma  chizishni  o‗rgatish 

bilan,  ularni  o‗qishga,  tuzishga  hamada  asliga  asoslangan  holda  o‗lchamlar  olish 

yoo  qo‗yish  standartlariga  o‗rgatadi.  Chizmachilik  fanini  o‗qitishda  standartlarga 

asoslangan holda darslar tashkil etiladi va bu standartlar ketma-ket o‗qitilishi bilan 

---

5 

 

o‗quvchilarga  berilgan  bilimlar  mustaxkamlanib  boriladi.  Standartlar  sirasiga 

kiruvchi o‗lcham qo‗yish grafik ta‘limning asosiy poydevori xisoblanadi. SHunga 

ko‗ra  buyumning  elementlarini  o‗zaro  joylashuvi  holatini  aniqlovchi  o‗lchamga, 

aylanalarni markazi orasidagi o‗lcham, aylaning markazidan buyumning qirrasi va 

ko‗ndalang  kesimigacha,  teshikni  devorigacha,  o‗yiqgacha,  tirqichgacha, 

teshikgacha,  turtib  chiqqan  joyigacha  va  boshqa  elementlargacha  bo‗lgan 

o‗lchamlar  kiradi.  Bundan  tashqari  o‗lchamlar  bog‗langan  va  erkin  o‗lchamlarga 

ajratiladilar.  Bog‗langan  o‗lchamlar,  o‗lcham  zanjiriga  kiradilar  va  buyumdagi 

detalni holatini aniqlaydilar. Erkin o‗lchamlar zanjir o‗lchamiga kirmaydilar, lekin 

bir-biriga  tegib  turmagan  boshqa  buyumlar  sirtlarini  muvofiqlashtiradilar. 

Chizmada  o‗lchamlarni  soni  kam  bo‗lishi  kerak,  lekin  buyumning  tayyorlash  va 

nazorat  qilish  uchun  etarlik  bo‗lishi  zarur.  O‗quvchilar  bu  fanni  o‗qish  chog‗ida 

ma‘ruza  tinglaydilar,  suhbatlarda  qatnashadi,  chizmalar  chizishadi.  Amaliy 

mashg‗ulotlar chog‗ida o‗lcham qo‗yish usullar tasvirlangan chizmalari, doskada, 

proektorlarda  taqdimot  ko‗rinishda,  animatsiyalar,  video  darslar,  elektron 

ishlarmalarda  va  plakatlarda  ko‗rsatiladi.  Amaliy  mashg‗ulotlarda  o‗qituvchilar 

tayyorlagan  chizmalarinilarni  o‗quvchilar  chizib  va  ularni  taxlil  qilib  boriladi. 

Bunday holda mashg‗ulot mavzulari murakkab bo‗lmasligi va o‗quv rejadan kelib 

chiqqan  holda  olib  borilishi,  uni  mustahkamlash  va  to‗ldirilishiga  xizmat  qilishi 

lozim.  Jumladan,  ushbu  bitiruv  malakaivy  ishda  chizmachilik  kasb-hunar 

kollejlarida  «Kasb-hunar  kollejlarida  o„lcham  qo„yish  masalalarini  o„qitish