Kasb-hunar kollejlarida o‘lcham qo‘yish masalalarini o‘qitish metodikasi

Deraza  va  eshiklar.  Bino  qurish  paytida  deraza  va  eshiklar  o'rnilari 

qoldiriladi.  Yirik  panelli  binolarda  deraza  romlari  bir  yo'la  zavodning  o'zida 

o'rnatiladi.  Deraza  va  eshiklar  o'rnatish  joyiga  qarab  bir  qavatli,  ikki  qavatli,  bir 

tavaqali, bir yarim tavaqali, ikki tavaqali bo'ladi (30.3- va 31.1-chizmalarga q). 

Pechkalar.  Bitta  qozon  orqali  bitta  yoki  bir  nechta  binolarni  isitish 

markaziy, bevosita xonani pechka bilan isitish mahalliy isitish deyiladi. 

Mo'rkon  va  mo'ri  (ventilyatsiya)  kanallari.  Xonalarni  mahalliy  isitishda 

pechkalardan  tutun  chiqadigan  mo'rkonlar  bilan  bir  qatorda,  xonani  shamollatish 

maqsadida ventilyatsiya kanallari quriladi (30.3- va 31.1-chizmalarga q). 

Sanitariya-texnika  jihozlari.  Binolarni  sovuq,  issiq  suvlar,  gaz  bilan 

ta'minlash  va  kanalizatsiya,  shamollatish  hamda  isitish  vositalarida  ishlatiladigan 

jihozlar sanitariya-texnika jihozlari deyiladi (30.3- va 31.1-chizmalarga q). 

 

---

74 

 

 

 

Qurilish  chizmalarini  chizishda  shartlilik  va  soddalashtirishlar  kesimda 

materiallarni  shtrixlash,  isitish  va  sanitariya-texnika  jihozlari,  bino  elementlari 

to'g'risida  tushuncha  oldingiz.  Olgan  bilimlaringiz  asosida  endi  sizlar  qurilish 

chizmalarini  bemalol  o'qiy  olishingiz  mumkin.  Buning  uchun  bosh  plan,  plan, 

fasad  va  qirqimlarning  ahamiyati  to'g'risida  fikr  yuritinglar.  Planda  nimalar 

tasvirlanishini ko'z oldingizga keltiring. Fasad va qirqimlarning bir- biridan farqini 

ajrating.  Chizmalardagi  shartlilik  va  soddalashtirishlar  qanday  bo'lishini  eslang. 

Shundan keyin qurilish chizmalarini quyidagicha o'qishga o'ting: 

---

75 

 

1. 

Asosiy  yozuvdan  chizmada  nima  tasvirlanganligini,  ya'ni  turaijoy, 

muassasa,  muhandislik  (injenerlik)  qurilishi,  qishloq  xo'jaligiga,  zavod  yoki  yana 

bir boshqaga tegishli ekanligi aniqlanadi. 

2. 

Plan,  qirqimlar,  fasadlar  diqqat  bilan  o'rganiladi.  Qirqimga  tushgan 

yuzalar  asosiy  kontur  chiziqda,  qolganlari  ingichka  tutash  chiziqlarda 

tasvirlanishiga ahamiyat bering. 

3. 

Plan, 

fasad, 

qirqimlar 

o'zaro 

solishtiriladi. 

Ulardagi 

bino 

elementlarining  geometrik  shakllari  ko'z  oldiga  keltiriladi.  O'qishda  qiyinchilik 

tug'ilsa, ularning shartli grafik tasvirlariga murojaat qiling.