Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma

Elektrolitning solishtirma
og‘irligi (g/sm
3
)
Yil fasllari
Qish
Yoz
Yog‘och separatorli batareyalar
1,30—1,31
1,2 —1,30
Kombinatsiyalangan separatorli 
batareyalar, minor yoki miplast 
separatorli batareya (EMBED Unknown)lar
1,2
1,24—1,20
Mipor yoki miplast separatorli batareyalar
1,24—1,25
1,21— 1,24

---

86
Musbat  ishorali  raqamlar  areometrning  ko‘rsatishiga  qo‘shiladi,  manfiy
raqamlar esa olinadi. Akkumulyator batareyasiga harorati 25°C dan oshmaydi-
gan  elektrolit  qu yish  lozim.  Elektrolit  quyilgan  batareya  4—6  soat  saqlanadi.
Navbatdagi ish  batareyalarni zaryadlashdan iborat. Zaryadlashda bir xil sig‘im-
li  akkumulyatorlar ketma-ket birlashtirilib, o‘zgarmas tok manbayiga ulanadi.
Zaryadlash  jarayonida  o‘zgarmas  tok  qiymati  birdek  saqlanadi.  3SÒ-150
batareyalari  uchun  7,5A ishlatilgan  batareyalar  uchun  13,5A. Zaryadlash  toki
amper  hisobida  quyidagicha  bo‘ladi: yangi  batareyalar  uchun—5,0A;  ishlatilgan
batareyalar uchun — 6,5A. Zaryadlash vaqtida elektrolitning harorati 45°C dan
oshmasligi  lozim;  har  2,0—2,5  soatda  elektrolitning  harorati,  zichligi  va  sathi
tekshiriladi. Har qaysi elementning kuchlanishi 2,6—2,7V bo‘lib, kuchlanish va
elektrolitning solishtirma og‘irligi oshishdan to‘xtaganda, shu ningdek, jadal gaz
ajralib  chiqqanda  akkumulyator  batareyasini  zaryadlash  tugagan  bo‘ladi.
Ta’mirlangan  akkumulyatorlar  batareyasini  qabul  qilishda  quyidagi  texnik  ta -
lablarga  amal  qilish  lozim: mastika  bakning  devorlariga  va  qopqoqlariga  zich
yopishgan;  darz  ketgan;  ajralgan  va  batareyalarning  jipsligiga  to‘sqinlik  qi -
ladigan boshqa nuqsonlar yo‘q; batareyaning baki darz ketmagan, bo‘rtmagan,
sinmagan;  elementlararo  birikmalar  baretoklarning  shtirlariga  mustahkam  bir-
lashtirilgan. Zaryadlangan batareyaning har qaysi elementidagi kuchlanish yuk-
lamasiz kamida 2,1V, yuklama ostida (5 sekund davomida) kamida 1,7V, elek-
trolit sathi saqlagich shchit (to‘siq) sathidan 10—15 mm baland, elektrolitning
solishtirma  og‘irligi  yuqorida  ko‘rsatilgan  qiymatlarga  mos  keladi.
Akkumulyator  batareyasining  sig‘imi  nominal  sig‘imning  80%  dan  kam
bo‘lmagan maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Akkumulyatorlar  batareyasiga  har  smenadagi  qarovda  batareyalar,  klem-
malar,  elementlarning  qopqoqlaridagi  havo  kiradigan  (shamollatish)  teshiklar
tozalanadi va birikmalar mahkamlanadi.
Elektrolitning  zichligi  vaqti-vaqti  bilan  aerometr  bilan  tekshiriladi;  elek-
trolitning  zichligi  janubiy  tumanlar  uchun  yozda  1,24  g/sm
3
,  qishda  esa  1,27
g/sm
3
ga teng bo‘lishi lozim. 
Akkumulyatorlar  batareyasini  vaqti-vaqti  bilan  zaryadlash  kerak,  ularni
qishda  25%,  yozda  esa  50%  dan  ortiq  zaryadsizlanishiga  yo‘l  qo‘yilmaydi.
Elektrolitning  zichligi  harorat  15°C  bo‘lganda  batareyaning  zaryadsizlanganlik
darajasiga qarab quyidagi chegarada bo‘ladi:
To‘la zaryadlanganda    1,27—1,24 g/sm
3
;
25% zaryadsizlanganda  1,23—1,20 g/sm
3
;
50% zaryadsizlanganda  1,19—1,16 g/sm
3
.
Har  bir  batareyaning  korpusidagi  elektrolitning  sathini  tekshirish  zarur.
Sath  plastinalarning  saqlagich  panjarasidan  15—20  mm baland  bo‘lishi  lozim;

---

87