Kasb – hunar kollejlari o`quvchilarida ekologik tarbiyani shakllantirishning innovatsion uslublari

                           O„quv so„qmoqlarini tashkil etishning vazifalari. 

    

Shunday  qilib,  o‗quv  so‗qmoqlarini  tashkil  etish  quyidagi  muhim  vazifalarni 

amalga oshiradi: 

1. Ekologik ta‘lim. 

2. Ekologik tarbiya. 

3. Tashrif buyuruvchilarni dam olishi. 

4. Tabiatni asrash. 

An‘anaviy  so‗qmoqlar  qo‗riqxonalar,  buyurtmaxonalar,  milliy  bog‗lar  atrofida 

tashkil  etilishi  kerak.  Bunda  so‗qmoq  bilan  birgalikda  himoya  yo‗lagi  ajratiladi. 

Uning eni har xil bo‗lishi mumkin. Agarda o‗rmonni so‗qmoq kesib o‗tadigan bo‗lsa, 

unda yo‗lak uchun ikki tomondan bir necha metr, ochiq joylarda esa bu birnecha o‗n 

metrni  tashkil  qilishi  mumkin.  So‗qmoq  bo‗ylab  himoya  yo‗lagini  tashkil  etishdan 

maqsad u hududdan xo‗jalik maqsadida foydalanmaslikdir.  

Bundan tashqari o‗quv so‗qmoqlari shahar o‗rmon hiyobonlari, dam olish hududlari 

shahardagi  yashil  maskanlar,  shuningdek,    cho‗l,  dasht,  tog‗li  hududlarda  tashkil 

etilishi  mumkin.  So‗qmoqlar  kollej,  kasb-xunar  kollejlari  tevarak-atroflarida, 

o‗quvchi va talabalar kuchi bilan tashkil etilishi mumkin. Ana shunday yo‗nalishlar  

o‗quv ekologik so‗qmoqlar deb nom olgan.   

O‗quv  ekologik  so‗qmoqlar  qator  o‗ziga  xos    xususiyatlar  so‗qmoqni  tashkil  etish, 

undagi  ob‘ektlar  majmuasi  va  joylanishi  hamda  tashviqot-targ‗ibot    ishlari  bilan 

bog‗liqdir. 

O‗quv ekologik so‗qmoqlar uch turdagi tashrif etuvchilarga mo‗ljallangan: 

1. Pedagog va tarbiyachilar, o‘quvchilar. 

2.  Kollejgacha  tarbiya  muassasalarining  katta  guruh  bolalari,  kollej  o‗quvchilari  va 

kasb-hunar  kollejlari talabalari. 

3. Barcha aholi uchun. 

O‗quv ekologik so‗qmoqlar tashrif etuvchilar uchun tabiatning eng so‗lim va xilma-

xil ma‘lumotlar olish imkonini bera olishi mumkin bo‗lgan, shuningdek estetik zavq 

bera oladigan  va borish qulay bo‗lgan joylardan tanlanishi lozim. 

O‗quvchilar uchun yo‗nalish ob‘ekti taxminan 2-2,5 soatga mo‗ljallangan, masofasi 

---

70

 

 

 

esa 2 km ni tashkil etgan bo‗lishi kerak. 

So‗qmoqdan olinadigan ma‘lumotlarni shartli ravishda 3 ga ajratish mumkin: 

- bilish, o‗rganib borish; 

- ma‘rifiy; 

- yo‗l-yo‗riq olish, yozib borish. 

Har  bir  ma‘lumot  muayyan  yo‗nalish  va  ob‘ektlarga  ega.  Masalan,  tabiiy  ob‘ektlar 

bilish va o‗rganib borish bo‗yicha ma‘lumotning asosi bo‗lib hisoblanadi.  

 Tashrif  etuvchilarning  diqqatini  o‗quvchilar  tomonidan  tabiiy  atrof-muhitni 

muhofazasi  borasidagi  ishlari  o‗ziga  jalb  qiladi.  Shuning  uchun  yo‗nalish  bo‗yicha  

o‗quvchilar  tabiatni  muhofaza  qilishga  oid,  ijtimoiy  foydali  ishlarni  bajarishlari 

maqsadga muvofiqdir. Bularga so‗qmoqning o‗tish joylarini tashkil etish, hashoratlar 

uchun  kichik  buyurtmaxonalar,  qushlar  uchun  sun‘iy  uyalar  va  ozuqa  uchun  

moslamalar yasash va boshqalar kiradi. Ana shunday ob‘ektlar o‗quvchi va talabalar 

uchun  ilmiy  tadqiqot  xarakteridagi  ishlar  bo‗lib  hisoblanadi.  Olingan  natijalar  yosh 

ekskursovodlar tomonidan tashrif etuvchilarga hikoya qilib beriladi. 

So‗qmoqdagi  maxsus  ob‘ektlar  sifatida  tabiat  yodgorliklari  hisoblanishi  mumkin. 

Ular o‗tgan uzoq o‗tmish haqidagi voqealarning guvohi sifatida ko‗pgina ma‘lumot 

berishi mumkin. 

Ma‘rifiy  suhbatlar  tashkil  etishga  insonning  tabiatdan  foydalanish  masalalari 

bo‗yicha  ko‗zga  tashlanib  turgan  antropogen  landshaftlar  misol  bo‗la  oladi  va 

hakazo.