Kasb – hunar kollejlari o`quvchilarida ekologik tarbiyani shakllantirishning innovatsion uslublari

Statistik tahlil qiymatlari 

 

Gurux 

 

X 

 

y 

 

D

m 

 

D

n 

 

m 

 

n

 

Tajriba  4,1 

- 

0,60 

- 

0,10 

- 

Nazorat 

- 

3,8 

- 

0,61 

- 

0,12 

Hosil  bo‗lgan  qiymatlar  asosida  xar  ikki  guruh  uchun  ishonchli  intervallari 

topiladi. 

1 – formula 

2

,

4

0

,

4

10

,

0

1

,

4

10

,

0

1

,

4

.

.

S

Sa

S

Sa

m

Dm

ty

x

S

a

S

m

Dm

t

х

x

x

x

y





 

 

2 – formula 

 

92

,

3

68

,

3

12

,

0

8

,

3

12

,

0

8

,

3

n

n

S

a

S

S

a

S

n

D

t

Y

S

a

S

D

t

Y

y

y

n

y

y

y



 

 

Ishonchli  intervallarni  qiymatlari  tajribadan  keyingi  sinov  ishlari  natijalariga 

ko‗ra o‗tkazilgan tajriba natijalarining haqqoniyligi tasdiqlaydi. 

Yuqoridan natijalarga asoslanib tajriba – sinov ishlarining sifat ko‗rsatkichlari 

hisoblanadi: 

8

,

3

;

1

,

4

Y

X





 

12

,

0

10

,

0

n

m

  ga teng. Bundan sifat kursatkichlari 

3-formula 

---

62

 

 

 

1

03

,

1

91

,

3

04

,

4

11

,

0

8

,

3

06

,

0

1

,

4

)

(

)

(

n

m

Y

X

Kycb

 

Kycb

)

11

,

0

8

,

3

(

)

06

,

0

1

,

4

(

)

(

)

(

n

m

Y

X

0,13>0; 

Matematik  –  statistik  tahlil  natijalari  o‗quvchilarini  ekologik  tarbiyasi 

hususiyatlarini  baxolash  mezoni  birdan,  sinov  ishlari  davrida  amaliyotga  tatbiq 

etilgan  mahsus  metodik  va  usulni  samaradorligini  baholash  mezonining  esa  noldan 

kattaligini ko‗rsatdi. 

Bu  esa  tajriba  guruhlarida  nazorat  guruhlariga  qaraganda  ilmiy  –  pedagogik 

tajribaning yakuniy bosqichida kollej o‘quvchilarini ekologik tarbiyasini innovatsion 

pedagogok  tehnologiyalarning  shakllanganlik  darajasini  ifodalovchi  ko‗rsatkichlar 

asoslovchi  tajriba  ko‗rsatkichlaridan  keskin  farq  qilishni  bildiradi.  Ushbu  holat 

tajriba–sinov ishlarining samarali tashkil etilganligini to‗la tasdiqlaydi.  

 O‗quvchilarning  ekologik  tarbiya  olishga  munosabati    sohasida  tarbiyaviy 

ta‘sir  o‗tkazish  masalasi  turli  yo‗llar  bilan  amalga  oshirildi.  ―Ekologik  bilim‖, 

―Ekologik tarbiya‖, ―Ekologik savodhonlik‖, ―Ekologik qadriyatlar‖, ‖Atrof-muhitni 

asrab  avaylash‖,  ―Tabiatga  ehtiyotkorlik  munosabatini  bo‗lish‖      kabi  mavzularda 

adabiy kechalar, davra suhbatlari o‗tkazildi. 

Bizning  tajribalarimiz  kasb-  hunar  kolleji  o‗quvchilar    orasidagi  o‗zaro 

ekologik  madaniyatni  shakllantirishda  innovatsion  pedagogik  texnologiyalardan 

samarali foydalanish mavzusida disput - ochiq munozara, bahslar o‗tkazish samarali 

ekanligini ko‗rsatdi.  

Xullas,  kollej  o‗quvchilari  o‗rasida  ekologik  madaniyat  va  ekologik  tarbiya 

me‘yorlariga  amal  qilishga  yo‗naltirilgan  barcha  tarbiyaviy  ishlar  sezilarli  ijobiy 

natijalar berdi.  

Kollej  o‗quvchilarda  ekologik  tarbiya  olosh  jarayoni  boshqalar  bilan 

muloqotga  kirishish  va  odob  doirasida  muomala  qila  olish  ko‗nikmalarini  o‗stirish 

ishlari  guruxda  qizg`in  aloqada  bo‗lishni  -  intensiv  muloqotni  tashkil  etish  orqali 

bajarildi. Bu guruxlarda ekologik tarbiya haqidagi tushunchalarni o‗z faoliyatida turli 

vaziyatlarda  bartaraf  etish  malakasini;  bahs,  ishontira  olish,  hamkorlik  qilish 

ko‗nikmalarini  o‗stirish  va  o‗zaro  ta‘sir  o‗tkazish  vaziyatini  taxlil  qilish  tajribasini 

---

63

 

 

 

chuqurlashtirishga  qaratildi.  Ekologik  tarbiya  berishda  innovatsion  metodlardan 

samarali  foydalanish  intensiv  muloqot  guruxlari  faoliyatining  etakchi  shakli 

hisoblanadi.  Olingan  anketa  so‗rovi  ma‘lumotlariga  ko‗ra,  80  foiz  kishi  intensiv 

muloqot guruhida qatnashganini o‗zi uchun foydali, samarali bo‗ldi, deb hisoblagan. 

18 foiz qatnashchi foyda ko‗rmaganini ta‘kidlagan. 2 foiz kishi guruhni tark etgan. 

Intensiv  muloqot  guruhi  faoliyatida  qatnashish  kollej  o‗quvchilarida 

kommunikativlik  ko‗nikmasini  o‗stirishning  juda  muhim  bosqichi  hisoblansa  ham, 

o‗quvchilar  bilan  bu  yo‗nalishdagi  tarbiyaviy  ishlarni  kollejda  ta‘lim  va  tarbiya 

berish  sharoitida  davom  ettirish  zarurligi  sezildi.  Qizg`in  aloqa  guruhida  ekologik  

tarbiya    olgan  oquvchilar  o‗z  kommunikativlik  imkoniyatlarini  o‗quvchilar  bilan 

ishlashda  sinab  ko‗rdilar.  Oquvchilar  o‗z  qiziqishlari  va  istaklariga  ko‗ra  ma‘lum 

yoshdagi o‗quvchilarni tanlab oldilar. 

Amalga oshirilgan ishlarning natijalari nazorat qilib borildi. Nazorat uchun biz 

asosiy tadqiqotimizda qo‗llagan savollar tizimidan foydalandik. Nazorat natijalaridan 

qanoat  hosil  qildik,  chunki  natija  ko‗rsatkichlari  ―to‗g`riligi‖  ,  ―to‗laligi‖  bo‗yicha 

ortib bordi. Ayniqsa, ―to‗laligi‖ o‗lchami bo‗yicha ko‗rsatkichlar yuqori bo‗lgan. 

1 - jadval. 

O‗quvchilarning  kasb-hunar  kollejlarida  ekologik  ta‘lim-tarbiya  jarayoni 

uchun muhim bo‗lgan asosiy tushunchalarni o‗zlashtirish darajalari. 

Kollej o‗quvchilarining ekologik tarbiya ko‗rganlilik dinamikasi