Касалликлари ва зараркунандаларига қарши

К а р а м

Карам шираси

Бу хашорат карамлар оиласига мансуб экинларнинг барчасини зарарлайди. Карам шираси ўсимликнинг ўсиш нуқталарига, баргларининг остки ва пастки қисмларига жойлашиб, тайёр озуқа моддаларини сўриб, озиқланади. Ёшликда зарарланган карамбошлар умуман хосил бермайди. Уруғ пуч бўлиб, униб чиқиш хусусиятини йўқотади. Карам шираси ҳам бошқа шираларга ўхшаш қанотли ва қанотсиз кўринишда бўлади. Қанотсиз ва қанотли она ширалар эрта баҳордан то кеч кузгача оталанмай тирик холда ўсиб кўпаядилар. Битта она шира 40 тагача личинкани дунёга келтиради. Факат кеч кузда, яъни сентябрь ойининг охири, октябрь ойларига бориб оталанади ва 3-4 тадан тухум қўяди. Қўйилган тухумлар қишлаб, келаси йил баҳорда чиқади. Қанотсиз карам ширасининг катталиги 2,2 мм бўлиб, устки қисми моғор билан копланган бўлади. Туғилган личинкалар кўкиш рангда бўлиб, 4 марта пўст ташлайди. Иккинчи пўст ташлашдан кейин, аста-секин оқ моғор билан қоплана бошлайди. Қанотли ширалар 1,9-2,0 мм бўлиб, қорин қисми оқ моғор билан қопланган, кўкрак қисми эса оқиш-қора бўлади. Карам шираси эрта баҳордан то кеч кузгача 20-22 маротаба авлод бериб, кўпаяди. Бир авлоддан иккинчи авлодга ўтиш муддатлари ўртача 6-10 кунни ташкил
қилади, яъни, эрта баҳорда ва кеч кузда 9-10 кунни ташкил қилса, июнь-июль ва август ойларида 6-7 кунда бир авлоддан иккинчи авлодга ўтади.
Ширага қарши кураш усуллари: Экин майдонлари ўсимлик қолдиқларидан тозаланади, кузда ер чуқур шудгор қилинади. Кўчат қилиб, далага экиладиган карам, экин экишдан 2-3 кун аввал БИ-58 (фосфамид) дорисининг 0,2% ли эритмаси билан (0,5 литр сувни 1 кв. метр майдонга) дориланиб экилса, ёш кўчатлар 3-4 хафта ширалардан холи бўлади. Ундан ташқари, ширага қарши Толстар дорисининг 0,1% ли эритмасини ҳам қўллаш мумкин. Очик майдонларга экилган карам шира билан зарарланса, уларга қарши Фосфамид дорисидан хар гектар ерга 1,5 литр хисобидан (100 литр сувга қўшиб) фойдаланиш ёки Толстар (1 литр), Конфидор (0,3 литр), Фунафон (1,5 литр), Децис (0,5 литр) препаратларини қўллаш мумкин. Шираларга қарши фойдали хашоратлардан Хон қизи, Олтин кўз кабиларни ҳам қўллаш мумкин. Булардан ташқари, табиатнинг ўзида кўпайиб, авлод қолдирувчи Сирфид ва Визилдок пашша личинкалари – Афелинус, Наездник ва бошқа турдаги паразитлар ҳам шираларни еб, уларнинг кўпайишига йўл қўймайди.