Karter joylashgan uzel yoki qismning vazifasi

Darzlar va yorilgan detallarni ta’mirlash
Dvigatellar silindrlari bloki, bloklarning kallaklari, uzatmalar qutisining
karteri va boshqa detallar darz ketgan va yorilganda ularni epoksid 
smolalardan foydalanib ta’mirlash mumkin.
Ta’mirlash korxonalarida ED-16 markali epoksid smolasi keng ko‘lamda 
ishlatiladi. Bu smola och jigarrang, tiniq qovushoq bo‘tqadan iborat. Bu smolani 
yopiq idishda uy haroratida uzoq vaqt saqlash mumkin.
Epoksidli smola qotirgich ta’sirida qotadi. Qotirgich sifatida
alifatikaminlar (polietilen-poliamin), aromatik aminlar (AF-2), quyi molekulali 
poliamidlar (D-18, L-19, l-20) dan foydalaniladi. SHulardan 
polietilenpoliamin-glitserinsimon suyuqlik (och sariq ranglidan qoramtir 
rangligacha bo‘ladi) qotirgich sifatida keng ko‘lamda qo‘llaniladi.
Qotgan epoksidli smolaning egiluvchanligi va zarbiy mustahkamligini 
oshirish uchun unga plastifikator qo‘shiladi. Plastifikator sifatida sarg‘ish 
moyli suyuqlik dibutilftalatdan keng foydalaniladi. 
Aralashmaning fizik-mexanik, ishqalanuvchanlik yoki ishqalanishni
kamaytiruvchanlik xossalarini yaxshilash, issiqqa bardoshliligini, issiq 
o‘tkazuvchanligini oshirish va narxini kamaytirish uchun uning tarkibiga 
to‘ldirgichlar kiritiladi. To‘ldirgichlar sifatida cho‘yan, temir, alyuminiy 
kukunlari, asbest, sement, qum, grafit, shishatola va boshqa ashyolardan 
foydalaniladi. 
Epoksidli aralashma quyidagi tartibda tayyorlanadi: ED-16 epoksidli 
smola solingan idish termoshkafda yoki qaynoq suvli idishda 60-80
o
C 
haroratgacha isitiladi va undan zarur miqdorda epoksidli smola olinib boshqa 
kichik idishga solinadi. Ajratib olingan smolaga zarur miqdorda oz-ozdan
plastifikator-dibutilftalat qo‘shiladi. Plastifikatorni qo‘shish vaqtida qorishma
5-8 minut davomida yaxshilab aralashtiriladi.
Hosil qilingan aralashmaga oz-ozdan zarur miqdorda to‘ldirgich solinadi. 
Qorishma 8-10 minut davomida aralashtiriladi. Tayyorlangan qorishmani uzoq 
Uzg. Varoq 
Xujjat№.. 
Imzo 
Sana 
Varoq 

---

vaqt saqlash mumkin. Qorishmani ishlatishdan oldin unga oz-ozdan zarur
miqdorda qotirgich qo‘shiladi va 5 minut davomida aralashtiriladi. Epoksidli
qorishma qotirgich qo‘shilgandan keyin 20-25 minut ichida ishlatilishi
lozim.Qorishmani tayyorlashda 6 – jadvalda keltirilgan ma’lumot-larga aniq 
rioya qilish kerak.
Uzunligi 20 mm gacha bo‘lgan darzlar quyidagi tartibda berkitiladi: 8-
10 marta kattalashtiradigan lupa yordamida darzning chegaralari aniqlanadi va 
uning ikki uchida diametri 2,5-3,0 mm li teshik parmalanadi. Darzning ikki 
chetidan 60-70
o
S burchak yasab 1,0-3,0 mm chuqurlikda rax yo‘niladi. Rax
chuqurligi detalning qalinligiga qarab tanlanadi. Detal qalinligi 1,5 mm dan
yupqa bo‘lganda rax olish tavsiya etilmaydi. 
Detal sirti darzning ikki yonida 40-50 mm kenglikda yaltiratib 
tozalanadi. So‘ng darz va tozalangan joy sirtlari atseton bilan xo‘llangan paxta 
yordamida yog‘dan tozalanadi. Detal sirti 8-10 minut davomida quritilgach, 
qaytadan yog‘sizlantiriladi va ikkinchi marta quritiladi. SHundan keyin detal 1
darz joyi yuqoriga qaratilib, yotiq joylashadigan qilib o‘rnatiladi va darz
hamda tozalangan joylar sirtiga shpatel yordamida epoksidli qorishma 3
surtiladi. Cho‘yan va po‘lat detallardagi darzlar B tarkibli qorishma bilan,
alyuminiy qotishmasidan tayyorlangan detallardagi darzlar esa V tarkibli 
qorishma bilan berkitiladi. 
EPOKSIDLI QOTISHMALAR TARKIBI. 
Komponentlar 
Tarkiblar (vazniy ulushlar) 
A 
B 
C 
D 
E 
ED-16 smolasi 
100 
100 
100 
100 
- 
K-115 Kompaund 
- 
- 
- 
- 
- 
Dibutilftalamin 
10-15 
15 
15 
- 
- 
Polietilempoliamin 
8 
10 
10 
- 
- 
L-19 Oligoamid 
- 
- 
- 
30 
- 
Temir kukun 
- 
160 
- 
120 
- 
Sement 
- 
- 
- 
60 
- 
Alyumin upa 
- 
- 
25 
- 
- 
Grafit 
- 
- 
- 
- 
70 
Uzg. Varoq 
Xujjat№.. 
Imzo 
Sana 
Varoq 

---

150 mm dan uzun darzlar epoksidli qorishma surtib, metall
ustqo‘ymayotqizib va uni boltlar bilan mahkamlab berkitiladi. Darz va uning
ikki yonidagi sirtlar 150 mm li darzlardagi kabi tayyorlanadi. Ustqo‘yma 7
qalinligi 1,5-2,0 mm li po‘lat varoqlardan darzning ikki yonini 40-50 mm 
kenglikda qoplab turadigan o‘lchamda tayyorlanadi, Ustqo‘ymada diametri 10
mm li teshiklarparmalanadi. Teshiklarning markazlari o‘rtasidagi masofa darz 
bo‘ylab 60-80 mm bo‘lishi kerak. Teshiklar markazi ustqo‘yma chetidan
kamida 10 mm oraliqda bo‘lishi lozim. 
Ustqo‘yma darz ustiga qo‘yiladi, detalda teshik markazlari kerna urib 
belgilanadi, ustqo‘yma olib qo‘yiladi, diametri 6,8 mm li teshiklar parmalanadi va 
1M8X1 rezba kesiladi. Detal va ustqo‘yma sirtlari yaltiratib tozalanadi va 
yog‘sizlantiriladi. Detal va ustqo‘ymaning tayyorlangan sirtlariga yupqa qilib 
epoksidli qorishma surtiladi, ustqo‘yma detalga yotqiziladi va rezbali 
teshiklarga ham yupqa qilib epoksidli qorishma surtiladi, boltlar burab 
qo‘yiladi. 
YORIQLAR VA TESHIKLARNI YAMASHDA POLIMER 
MATERIALLARDAN FOYDALANISH 
1-yuzani tayyorlash zonasi; 2-ompozitsiya 
3-shisha tolasi; 4-rolik; 5-po’lat plitalar;
6-payvandlash choki; 7-shaklli quyma;
8-oriq. 
Uzg. Varoq 
Xujjat№.. 
Imzo 
Sana 
Varoq 

---

Detalning va ustqo‘ymaning tozalangan sirtlari yog‘sizlantiriladi, so‘ng
ularga epoksidli qorishma 5 yupqa surtiladi. Ustqo‘yma yoriq joy ustiga
o‘rnatilgach, rezbali teshikka yupqa qilib epoksidli qorishma surtiladi va unga
boltlar 7 burab kirgiziladi. Qoplama qotgandan keyin epoksidli qorishmaning
oqib qolgan qismlari tozalab tashlanadi va ta’mirlash sifati tekshiriladi.