Kartashunoslik

3-rasm. Dunyoning siyosiy kartasi 
 
Demak,  sifatli  rang  usulida  tasvirlanayotgan  voqea  va  hodisalar  maydon 
bo‘yicha geografik joylashishi ko‘rsatiladi. Bu usulda tarixiy kartalar ham tuziladi. 
Masalan, Amir Temur saltanati va uning parchalanib ketishini tarixiy kartasi bunga 
misol bo‘la oladi. 
Sifatli rang usulida bir xil tipli uchstkalar ushbu tip uchun qabul qilingan rang 
bilan  bo‘yaladi  yoki  o‘rnatilgan  shtrixovka  bilan  qoplanadi,  yoki  ajratilgan 
uchastkalar  chegaralarida  (masalan,  xalqlarning  nomi)  karta  hududlari  bo‘yicha 
muayyan  turdagi  belgilar  yoki  yozuvlar  bilan  beriladi.  Kartalar  o‘quvchanligini 
oshirish  uchun  indekslar  (harflar)  yoki  raqamlar,  ayniqsa  agar  ajratilgan 
uchastkalar  ko‘p  va  ular  orasida  tipologik  takrorlanadiganlari  bo‘lsa  qo‘llanilishi 
mumkin.
 
Sifatli  rang  usulining  barcha  tasvirlash  vositalari  ichida  eng 
ko‘rgazmaliligi ranglar hisoblanadi, shu sababdan ba‘zan ushbu usul ―rangli fon‖ 
usuli  deb ham  ataladi,  bu nom  unchalik  to‘g‘ri  hisoblanmaydi,  chunki  rangli  fon 
ko‘plab usullarda ishlatilishi mumkin. 
Muayyan  belgilarga  ko‘ra  hodisani  kartada  tasvirlashda  dastlab 
kartalashtiriladigan  hudud  uning  asosida  bir  xil  uchastkalarga  bo‘linadigan  tasnif 
ishlab  chiqiladi.  Ayrim  kartalar,  masalan  geologik,  tuproq  kartalari  uchun  tipik 
tasniflar,  bo‘yash  uchun  shkalalar  va  indekslar  ishlab  chiqilgan
.  Tasnifni  ishlab 
chiqish 
g‘oyatda 
murakkab 
vazifa 
hisoblanadi, 
tasnifni 
tanlash 
kartalashtirilayotgan hodisani turlicha tasvirlashga olib kelishi mumkin. 

---

 
192