|
Asosiy asbob-uskunalarda mahsulotishlab chiqarish rejasi
Ko’rsatkichlar
Birlik
In-
deks
Mahsulot navlari yoki turlari
Jami
I
II
III
IV
V
1.Mahsulot miqdori Tonna/k
un
т
Q
15.35
2. Datgoxlar soni
dona
м
К
3
3
3. Dastgoxning ish
unumdorligi
kg/ soat
р
П
50
50
5. Ish vaqti
soat
ар.
Т
16
16
6.Samarali ish vaqti
soat
хФИК
Т
16
16
40
2.4-jadval
Korxona mahsuloti, donada
№
Mahsulot nomi
Bir yilda
Bir sutkada
Bir
smenada
Bir soatda
1
2
3
4
5
6
1.
Chizgich
45 000 000
178 560
89280
3720
Jami
45 000 000 178 560
89280
3720
2.5 -jadval
KORXONA SANOAT
ISHLAB CHIQARISH PERSONALI
SONI VA ISH HAQI HISOBI
Asosiy ishlab chiqarish ishchilari soni va tarif stavkasi
№
Mutaxassislar
nomlanishi
Ishchilarning
smenadagi
soni, k
Razryad
Tarif
stavkasi
Summa
1
2
3
4
5
6
1 Texnolog
1
11
6,398
833 276
2 Raxbar
1
9
5,576
726 218
3 Aparatchi
3
5
4,031
1 574 992
4 Farrosh
1
2
3,041
396 060
5 Qoravul
1
2
3,041
396 060
Jami
7
3 926 606
41
2.6-jadval
Ishchilar soatbay ish haqiga ustamalar, ming so’m da
№
Ko’rsatkichlar nomlanishi
ming so’m
1
Soatbay ish haqi fondi
22 310
2
Kunlik ish haqi fondiga ustamalar:
A) Ichki to’xtashlar uchun qo’shimcha ustama (0,8 %
soatbay fonddan)
B) balog’at yoshiga yetmagan va emizuvchi ayollarga
imtiyozli soatlar uchun ustama (0,5 % soatbay fonddan)
178,48
-
3
Kunlik ish haqi fondi
178 480
4
Oylik ish haqi fondiga ustamalar:
A) Mehnat ta’tili uchun ustama (0,5 % kunlik fonddan)
B) Davlat va jamoat topshiriqlarini bajarganligi hamda
malakasini oshirish uchun xizmat safarida bo’lgan
vaqtlar uchun ustama (0,4 % kunlik fonddan)
892,4
713,92
5
Oylik ish haqi fondi
3 926 606
2.7-jadval
Loyixalashtirilayotgan (qaytajihozlayotgan) korxona asosiy texnologik
uskunalari qiymati
№ Asbob-uskunalar nomi
Soni
Bir birlik
narxi
Umumiy
qiymati,
m.so’m.
1
Ektruder mashinasi
3
10718270
41 873 080
Jami
3
10718270
41 873 080
42
Bitta asbob – uskuna narxi shartnoma narx bo’yicha aniqlanadi.
2.8-jadval
Korxona qurilishi (qayta jihozlanishi)
bosh smetasi, ming so’m
№ Nomlanishi
%
Summa
1
Asbob-uskunaga kapital quyilma
20
8 574 616
2
Kurilishga kapital quyilma (Asbob uskuna
qiymatidan 40 %)
40
17 149 232
Jami
60
25 725 848
43
2.9-jadval
Amortizatsiya ajratmalari xisobi
2.10-jadval
Dvigatel energiyasi sarfi hisobi
Nomlanishi
Mahsulot
miqdori
Ishlab
chiqarish
uchun talab
kilinadigan
e/energiya
qiyosiy
miqdori
Umumiy
talab
qilinadigan
e/energiya
miqdori ,
kVt/soat
1 kvt/soat
e/energiya
narxi,
So’m
Sum-
ma,
m.so’m
1. Ishlab chiqarish
uchun elektroenergiya
68625
48 kv/soat
51 kv/soat
250
12 750
2. Yoritishga energiya
3
250
750
Jami
13 500
Ob’ekt nomlanishi
Qiymati,
ming so’m
Amortizatsiya
fondi, %
Amortizatsiya
summasi, ming
so’m
1.Asbob – uskunalar (bosh
smetaning 1+5+10 bandlari)
2. Bino va inshootlar (bosh
smetaning 2+3+4+6+7+9
bandlari)
42 873 080
15
3
6 430 962
1 286 192,4
Jami
7 717 154,4
44
Ilova:1. Yoritish uchun elektroenergiya miqdori tarmoqdagi elektroenergiya
miqdoridan 10 % hajmida olinadi.
2.11-jadval
Mahsulot tannarxi kalkulyatsiyasi
№
Xarajat moddalari
Xarajat mutloq
summasi, m.so’m
1 t.mahsulotga
xarajat miqdori,
so’m
1
2
3
4
1
Xom ashyo xarajatlari
2700 000 000
5 000 000
2
Elektroenergiya xarajatlari
338 402
33,6
3
Amortizatsiya xarajatlari
7 717,15
76,22
4
Asosiy ishlab chiqarish ishchilari
asosiy va qo’shimcha ish haqi
47 119,27
465,3
5
Ijtimoiy sug’urta fondiga to’lov
11 779,81
116,34
6
Ishlov berish xarajatlari (Xom
ashyodan 25%)
31 404,8
310,17
7
Jami ishlab chiqarish tannarxi
2700 435 479 .96
5001001.39
.
45
CHIZG’ICH ISHLAB CHIQARISH TAN NARXINING KALKULYATSIYASI
Yillik ishlab chiqarish hajmi– Mahsulotning kalkulyatsion o‘lchami
2.12-jadval
№
Sarf moddalar
Sarflar qiymati
biro‘lcham
mahsulot uchun ,
so’m
Yillik
hajmi
,
so‘m
1 2
3
4
1 To‘g‘ri moddiy sarflar
300
13 500 000 000
2 Mehnatga doir to‘g‘ri sarflar , shu
jumladan :
100
450 000 000
a) Ishlab chiqarish ishchilarining ish
haqi
50
2 250 000 000
Foyda
50
2 250 000 000
Mahsulot rentabelligi
28%
46
CHIZG’ICH
ISHLAB
CHIQARISHNING
ASOSIY
IQTISODIY
KO‘RSATKICHLARI
2.14-jadval
№
Ko’rsatkichlar
O’lcham
Loyiha bo’yicha
1
Yillik i/ch mahsulot hajmi : a)
natural
ifoda
b)
tovar
mahsulotining qiymati
so‘m
45 000 000
13 500 000 000
2
Bir o‘lcham mahsulotning i/ch
tannarxi
(ishlab
chiqarish
sarflari )
so‘m /tonna
5 000 000
3
Yillik mahsulotning tannarxi
so‘m
135 500 000 000
4
Mahsulotning erkin – sotish
bahosi
so‘m / o‘lcham
300
5
Yillik foyda
so‘m
2 275 000 000
6
Mahsulot
rentabelligi
(samaradorligi %)
%
28
7
Bir ishlovchining o‘rtacha –
oylik ish haqi
so‘m/kishi
650 000
8
Bir ishchining o‘rtacha – oylik
ish haqi
so‘m/kishi
800 000
9
Moddiy
sarflarning
i/ch
tannarxdagi ulushi
%
70
Asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlardan birinchis iasosiy fondni boshlang’ich
qiymati. Asosiy fondlarni baxolashni quydagi turlari mavjud. Dastlabki to’la
qiymat va qoldiq qiymat baxosi. Dastlabki to’la qiymat orqali belgilangan baxo O
b
,
asosiy fondlarni sotib olish baxosi S
b
, asosiy fondlarni jixozlash mantaj, transport
xarajatlari X
T
va mantaj xarajatlari X
M
ni o’z ichiga oladi.
47
O
b
=S
b
+X
T
+X
M
Bu baxo korxonaning asosiy fondlarni sotib olish va ishga tushirish uchun
qilingan xarajatlarni ifodalaydi. Asosiy fondni to’la qiymat baxosi malum undan
asosiy fondni o’rtacha yillik baxosini ayirib tashlasak asosiy fondni qoldiq qiymat
baxosi kelib chiqadi. Maxsulot ishlab chiqarish xajmi bunda maxsulotni bir yillik
ishlab chiqarilgan maxsulotining xajmi tushiniladi.Korxonaning sof foydasi
malum. Korxonada ishlaydigan ishchilar soni aniqlanadi. Fond qaytimini topishda
maxsulotni yillik ishlab chiqarish xajmini asosiy fondni boshlang’ich qiymatiga
bo’lamiz. .Mexnat unumdorligi yillik ishlab chiqarish xajmini korxona ishchilari
soniga bo’lamiz.
Xar bir ishchi uchun bir yillik mexnatunumdorligi kelib chiqadi. O’z
mablag’lar qiymati malum. Korxonaning o’zini qoplashini xisoblaymiz. Buning
uchun asosiy fondni boshlang’ich qiymatiga o’z mablag’larni qo’shamiz va sof
foydaga bo’lsak korxona o’zini qoplash muddati kelib chiqadi.
48
III. Ishlab chiqarish jarayonini avtomatlashtirish.
Texnologik jarayonni avtomatik boshqarish
.
Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish va boshqarish texnika
taraqqiyotining asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib, u ishlab chiqarish
samaradorligini oshirish, maxsulot sifatini yuqori darajaga ko’tarish, xarajatlarni
kamaytirish, mexnat sharoitlarini yaxshilash, ishlab chiqarishda xavfsizlik
taminlash va atrof-muxitini muhofaza qilish uchun xizmat qiladigan asosiy omil
xisoblanadi.
Xar bir texnologik jarayon (texnologik jarayon parametrlari deb ataluvchi)
o’zgaruvchan fizikaviy va kimyoviy kattaliklar (bosim, sarf, temperatura, namlik,
kontsentratsiya va x. k. ) bilan xarakterlanadi. Texnologik jarayonning to’g’ri
o’tishini taminlashi uchun muayyan jarayonni xarakterlovchi arifmetik berilgan
qiymatda ushlab turish lozim. Boshqaruv tizimi asosan quydagi elementlardan
iborat bo’ladi, qurilma, o’lchovchi qurilma, rostlagich va ijrochi qurilma.
Boshqarish tizimining asosiy vazifasi, maxsulot tannarxini kamaytirish, sifatini va
chiqish miqdorini ko’paytirish [23].
Buning uchun texnologik jarayon ko’rsatkichlarini ( T, F, L, Q va x.k. )
kerakli qiymatda (texnologik reglament asosida) boshqarishdir. Bitiruv ish bosim
ostida quyish usuli bilan preforma ishlab chiqarish. Asosiy qurilma rektifikator
uning matematik modelini (uzatish funktsiya)si tuziladi. ABT –xisoblash deganda
asosiy maqsad chiqish qiymatini biror talab etilgan kattalikda ushlab turish degani.
Biror arifmetik kerakli qiymatda ushlab turish, yani uni boshqarish demakdir.
49
1.11-rasm. Avtamatlashtirishni bosqarish sxemasi
Rostlagich unumli va maqsadli ishlashi uchun uning koeffitsientlari (Kr, Ti, Td
va x.k.) qiymatini tog’ri tanlash kerak. Hozirgi kunda bu ABT blok sxemasini
kompyuterda MATLAB yordamida chizish mumkin. Bu sxema ko’rilayotgan
tizimni to’la akslantirishi uchun tizim ob’yektini (qurilmani) o’tish funksiyasini
bilishimiz kerak. Qurilma o’tish funksiyasi w(k) umumiy ko’rinishda yozamiz. Bu
yerda T va K qiymatini topish kerak.
Boshaqaruv tizimidagi rostlagichlarini koeffitsient qiymatlarini aniqlash
uchun tizim modelini kompyuterda akslantirish kerak. Buning uchun tizim
modelini tuzish kerak, tizim modeli tizim elementlarining modeli yig’indisidan
oboratdir. Masalan, xaroratni boshqarish tizimi : qurilma , datchik, rostlagich va
ijrochi mexanizmdan iboratdir. [21]
1.10 rasm. Qurilma o’tish chizmasi.
Qurilma
matematik
modelini
tuzishning
eks’eremental
usuldan
foydalanaman, bunda qurilma kirish qiymatiga turtki berib, chiqish qiymatning
o’zgarishini olchovchi qiluvchi qrilma yordamida yozib olaman. Bu chizma
qurilma dinamikasi deyiladi va bu chizma asosida qurilmani qanday zveno
ekanligini anaqlashimiz mumkin, rasm.2. korinib turibdiki qurima 1-tartibli
turg’un zvenodir [24].
50
Chizmadagi T - qurilma vaqti doimiysi deyiladi va shu vaqtda qurilma bir
turg’un xolatdan ikkinichi turg’un xolatga o’tish vaqtini ko’rsatadi. Qurilma vaqt
doimiysi (T
0
) qancha katta bo’lsa qurilma o’tish jarayoni shuncha sekinlashadi va
aksincha.
O’tish chizmasi asosida qurilmani differentsial tenglamalari quyidagicha
bo’ladi:
T
0
k x
y
dt
dy
Bu yerda x,y kirish va chiqish qiymatlar, k - kuchaytirish koeffitsient
k=y/x, qurilma doimiylik koeffitsienti T
0
. Tizim modelini kompuyuterga kiritish
uchun differentsial tenglama ko’rinishdagi modelni, uzatish W(h) funktsiyaga
aylantiriladi, buning uchun chiqish qiymatini kirish qiymatiga nisbati quyidagi
ko’rinishga keladi.
W(h) = T
0
dt
dy
+ y = kx W( h) =
1
T
k
Endi bu grafik yordamida unga urinma o’tkazib K va T koeffitsient
qiymatlarini topamiz.
2
*
2
.
0
3
*
6
.
0
6
,
0
îá
p
K
T
K
=5 k=2
об
K
T
Tu
0
,
1
20
t=20
Do'stlaringiz bilan baham: | 
