Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

5000-«Кассадаги пул маблаЃлари»ни ҳисобга олувчи ҳисобварақлар корреспонденцияси

№	Хўжалик муомалаларининг мазмуни	Ҳисобварақлар корреспонденцияси		©зувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
		Дебет	Кредит
	Банкдаги тегишли ҳисобварақлар дан пул маблаЃларининг кассага келиб тушиши (иш ҳақи, нафақа, мукофотлар)	5010	5110, 5210	Пул чеки паттаси ва банк кўчирмаси, кассанинг кирим ордери, касса китоби
	Йўлдаги пул маблаЃларининг келиб тушиши	5010	5620	Кирим тўЃрисидаги тасдиқнома
	Маҳсулот, иш ва хизматларнинг нақд пулга сотилиши	5010	9010-9030	Сотиш ведомости ва кассанинг кирим ордери
	Ҳисобдор шахслар томонидан олинган ва ишлатилмаган ортиқча суммаларнинг қайтарилиши	5010	4230	Бўнак ҳисоботи ва кассанинг кирим ордери
	Пул маблаЃларининг кассадан ҳисоблашиш ҳисобвараЃига қайтарилиши	5110	5010	Топшириш эълони ва банкнинг кўчирмаси
	Кассадан иш ҳақи ва бошқа тўловларнинг (ѓрдам пуллари, мукофотлар, иштирок этишдан даромадлар)нинг берилиши	6710	5010	Тўлов ведомости ва касса чиқим ордери
	Бир марталик ѓрдам пулининг кассадан тўланиши	9430	5010	Касса чиқим ордери, раҳбарнинг буйруЃи ва ариза

Журнал-ордер шакли бўйича ҳисобга олишда касса бўйича муомалалар 1-журнал-ордерда (5000-«Касса»ҳисобвараЃининг кредит оборотлари) ва журнал-ордерга кирувчи 1-қайдномада (5000-«Касса» ҳисобвараЃининг дебет оборотлари) акс эттирилади. Айтиб ўтилган регистрларга қилинадиган қайдлар кассирнинг текширилган ва ишлов берилган ҳисоботлари асосида ҳар куни олиб борилади.

Касса муомалаларини олиб бориш тартибида кассани тўсатдан инвентаризация қилиш кўзда тутилган. Бунда кассадаги пул бирма-бир қайта саналади ва кассадаги бошқа бойликлар текширилади. Касса инвентаризацияси «Инвентаризацияни ташкил этиш ва ўтказиш» номли 19-сон БҲМАга биноан ҳар ойда ўтказилади.
Инвентаризация натижалари инв.15-шаклдаги далолатнома билан расмийлаштирилади. Бунда кассадаги нақд пулнинг амалдаги қолдиЃи ҳисобга олиш маълумотлари билан таққосланади, бу эса пул маблаЃлари камомадини ѓки ортиқчалигини аниқлашга имкон беради. Далолатнома касса тафтиш қилинган куни расмийлаштирилиши ва комиссия аъзолари томонидан имзоланиши лозим.
Далолатнома икки нусхада тузилади: бир нусхаси инвентаризация комиссияси папкасида қолади, иккинчиси корхона бухгалтериясида сақланади. Агар камомад ѓки ортиқчалик мавжудлиги аниқланса, комиссия кассирдан ѓзма тушунтириш хати талаб қилиши лозим.
Инвентаризация натижалари ўз вақтида бухгалтерия ҳисобварақларида акс эттирилади:
- ортиқча пуллар чиққанда, ушбу сумма кассага қайтадан кирим қилинади:
Д-т 5010-«Миллий валютадаги пул маблаЃлари»
К-т 9390-«Бошқа муомалавий даромадлар».

195. 
     камомад аниқланганида:
     

Д-т 4730-«Моддий зарарни қоплаш юзасидан ходимларнинг қарзи»
К-т 5010-«Миллий валютадаги пул маблаЃлари».

196. 
     камомад суммасини кассир бевосита кассага тўлаганида:
     

Д-т 5010-«Миллий валютадаги пул маблаЃлари»
К-т 4730-«Моддий зарарни қоплаш юзасидан ходимларнинг қарзи».

197. 
     камомад суммаси кассирнинг иш ҳақидан ушлаб қолинганида:
     

Д-т 6710-«Ходимлар билан меҳнат ҳақи юзасидан ҳисоблашишлар»
К-т 4730-«Моддий зарарни қоплаш юзасидан ходимларнинг қарзи».