Карбон кислоталарнинг функционал хосилалари

18
O
bo’yicha 
kuzatib turiladi. Ishqoriy eritmada olib borilganda nafaqat efirning gidrolizlanishi, 
balki 
18
O
izotopining oddiy kislorod bilan almashinishini ham kuzatiladi.
CH
3
CH
2
 – C
O 
O
18
C
2
H
5 
+ OH 
–

CH
3
CH
2
 – C
O 
OH
 
+ HO
18
C
2
H
5 
C
6
H
5
C – Cl 
O 
H – O
C
2
H
5 
H 
CH
3 
C
6
H
5
C – O 
O 
C
2
H
5 
H 
CH
3 
OH
–

H 
C
2
H
5 
OH 
CH
3 
+ 
(+)-ikkilamchi-butil spirti 
kislorod va asil guruhi
orasidagi bog’ning uzulishi:
konfigurasiyaning saqlanishi 
(+)-ikkilamchi-butil spirti 
OH 
–
+ R – C
O 
OR
′
 
HO C OR
′
 
O
 
R
 
δ – 
δ – 
HO – C
O 
R
 
+ R
′
O 
–

OH 
–

–
O – C
O 
R
 
o’tish holati 

---

539 
Bunday almashinish bir bosqichli mexanizm bilan mos kelmaydi, chunki 
ushbu reaktsiya davomida bunday holat nazarda tutilmagan. Kislorod atomining 
almashinishi ikki bosqichli mexanizm bilan mos keladi va bunda nafaqat I 
intermediatning hosil bo’lishi, shuningdek uning qisman bo’lsada dastlabki 
moddaga o’tishi, va qisman bo’lsada III intermediatga o’zgarishi nazarda tutiladi. 
Oraliq III birikma I mahsulot bilan ekvivalent, lekin undagi nishonlangan atom 
boshqa holatni egallaydi. Agar taxminlar to’g’ri bo’lsa, III intermediatning 
dastlabki moddaga o’tishi 
18
O
saqlamagan efir hosil bo’lishiga olib kelishi kerak 
edi.
Murakkab efirlarning kislotali gidrolizi.
Murakkab efirlarning gidrolizi 
nafaqat asoslar, shuningdek kislotalar ishtirokida ham amalga oshirilishi mumkin. 
Kislotali gidroliz qaytar jarayon xisoblanadi va shuning uchun jarayonning 
mexanizmi eterifikatsiya
mexanizmi bilan o’xshash faqatgina teskari yo’nalishda kuzatiladi. 
Jarayon mexanizmi quyidagicha: 
Mineral kislotalar ikkala reaktsiyani ham tezlashtiradi, karbonil guruhi 
kislorodi protonlashadi va bu bilan karbonil guruhi uglerodini nukleofil birikishini 
tezlashtiradi. Gidrolizda nukleofil bo’lib suv molekulasi xizmat qiladi, chiquvchi 
guruh esa spirt hisoblanadi. Eterifikatsiyada buning aksi ekanini yodga oling.