Kafedrasi xudayberdiyeva adolat sobirjon qizi

9-rasm. Umumfoydalanuvdagi avtomobil yo'llarini ta'mirlash va saqlash 
xarajatlarining harakati tahlili
31
 
Rasmda aks ettirilgan ma’lumotga e’tibor beradigan bo`lsak, jamg`armaning 
asosiy xarajatlaridan hisoblangan umumfoydalanuvdagi avtomobil yo'llarini 
ta'mirlash va saqlash xarajatlarining o`zgaruvchan harakatiga guvoh bo`lishimiz 
mumkin. Ushbu xarajat uchun ajratilgan mablag`lar jami miqdori 2013-yilda 658,4 
mlrd so`mni tashkil qilgan bo`lsa, kelgusi yili biroz kamroq 647,9 mlrd so`mdan 
iborat bo`lgan. Keyinchalik, 2015-yilda bu summa yuqori o`sish sur’atini ko`rsatib, 
838,9 mlrd so`mga yetgan. Biroq o`tgan 2016-yilda ushbu xarajat turi uchun 
yo`naltirilgan xarajat miqdori yana kamaygan va 735,6 mlrd so`mni qayd etgan. 
Joriy yilgi byudjet parametrlari va prognozlariga tayanib shuni ta’kidlash 
mumkinki, mazkur xarajatni moliyalashtirish uchun 752,4 mlrd so`m yo`naltiriladi 
va bu o`tgan yilgiga nisbatan 16,8 mlrd so`mga ko`p demakdir. 
Mamlakatimizda avtomobil yo'llari va sun'iy inshootlarni loyihalashtirish, 
qurish va foydalanish jarayoniga kompleks yondashish asosida yo'l xo'jaligini 
boshqarishning samarali tizimini shakllantirish, ularni moliyalashtirish tizimini 
takomillashtirish, loyihalashtirish va yo'l-qurilish ishlari sifatini oshirish imkonini 
beradigan to'laqonli buyurtmachi xizmatini yaratish maqsadida Prezidentimiz 
Shavkat Mirziyoyev tomonidan qabul qilingan “Yo'l xo'jaligini boshqarish tizimini 
yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida” PF-4954 farmoniga binoan, 
Avtomobil yo'llari qurish va foydalanish davlat-aktsiyadorlik kompaniyasi
(«O'zavtoyo'l» DAK) negizida O'zbekiston Respublikasi Avtomobil` yo'llari davlat 
qo'mitasi tashkil etiladigan bo`ldi.
Endilikda, O'zbekiston Respublikasi Avtomobil yo'llari davlat qo'mitasi: 
majburiyatlar va shartnomalar, shu jumladan, xalqaro shartnomalar bo'yicha 
Avtomobil yo'llari qurish va foydalanish davlat-aktsiyadorlik kompaniyasining 
(«O'zavtoyo'l» DAK) huquqiy vorisi hisoblanadi hamda avtomobil yo'llari 
sohasida maxsus vakolatli davlat organi hisoblanadi. 
31
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2015-yil 22-dekabrdagi PQ-2455, 2016-yil 27-
dekabrdagi PQ-2699, 2017-yil 29-dekabrdagi PQ-3454 sonli qarorlari asosida talaba tomonidan 
tayyorlandi

---

58 
Yuqoridagi jadvalda «O'zavtoyo'l» DAK boshqaruv apparatini hamda
hududiy yo'llardan foydalanish tashkilotlarini boshqaruv apparatini saqlash 
xarajatlari ko`rsatib o`tilgan bo`lib, ular jami xarajatlar tarkibida 2013-yilda 8,3 
mlrd so’m bilan 0,3 % ni, 2014-yilda 9,7 mlrd so`m bilan 0,31 % ni tashkil etgan 
bo`lsa, 2015-yildan boshlab yuqoriroq ko`rsatkichni, ya’ni 14,8 mlrd so`mga teng 
0,5 ni egallagan. O`tgan 2016-yilda esa, 16,1 mlrd so`m mablag`lar aynan shu 
tashkilot xarajatlari uchun yo`naltirilgan. Joriy yil ham ushbu xarajatlar salmog`i 
oshishi prognoz qilingan bo`lib, jamiga nisbatan 0,6 % ga teng bo`lgan 22,0 mlrd 
so`m bo`lishi rejalashtirilgan. 
Umumiy 
nuqtayi 
nazardan, 
Respublika 
yo`l 
jamg`armasi 
ham 
daromadlarining shakllanish manbalari ham xarajatlarning xilma-xilligi nuqtayi 
nazaridan ham iqtisodiy barqaror jamg`arma hisoblanadi. Ushbu jamg`arma 
faoliyatini yanada rivojlantirish hamda mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotining 
muhim tarkibiy qismiga aylantirishda bajarilayotgan ishlar sifatini ularga 
sarflanayotgan moliyaviy resurslarga munosib holatda bo`lishini nazorat qilib 
borish muhim deb hisoblaymiz. Chunki, talabga javob bermaydigan qurilish 
obyekti, juda qisqa vaqt ichida yana ta’mirtalab holatga kelishi va qoshimcha 
xarajat talab qilishi mumkin. Agar ushbu vazifa bajarilsa, jamg`arma o`z oldiga 
qo`ygan maqsadlarni qo`shimcha xarajatlarsiz va daromadlardan samarali 
foydalangan holda amalga oshirishi mumkin bo`ladi. 
Umumiy 
nuqtayi 
nazardan, 
Respublika 
yo`l 
jamg`armasi 
ham 
daromadlarining shakllanish manbalari ham xarajatlarning xilma-xilligi nuqtayi 
nazaridan ham iqtisodiy barqaror jamg`arma hisoblanadi. Ushbu jamg`arma 
faoliyatini yanada rivojlantirish hamda mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotining 
muhim tarkibiy qismiga aylantirishda bajarilayotgan ishlar sifatini ularga 
sarflanayotgan moliyaviy resurslarga munosib holatda bo`lishini nazorat qilib 
borish muhim deb hisoblaymiz. Chunki, talabga javob bermaydigan qurilish 
obyekti, juda qisqa vaqt ichida yana ta’mirtalab holatga kelishi va qoshimcha 
xarajat talab qilishi mumkin. Agar ushbu vazifa bajarilsa, jamg`arma o`z oldiga 

---

59 
qo`ygan maqsadlarni qo`shimcha xarajatlarsiz va daromadlardan samarali 
foydalangan holda amalga oshirishi mumkin bo`ladi. 
Avtomobil yo‘llari va sun’iy inshootlarni loyihalashtirish, qurish va ulardan 
foydalanish ishlariga kompleks yondashish asosida yo‘l xo‘jaligini boshqarishning 
samarali tizimini shakllantirish, ularni moliyalashtirish tizimini takomillashtirish, 
bu borada loyihalashtirish va yo‘l-qurilish ishlari sifatini oshirish imkonini 
beradigan to‘laqonli buyurtmachi xizmatini yaratish maqsadida O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining “Yo‘l xo‘jaligini boshqarish tizimini yanada 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni qabul qilindi. Farmonda 
tugatilayotgan Avtomobil yo‘llari qurish va foydalanish davlat-aksiyadorlik 
kompaniyasi (“O‘zavtoyo‘l” DAK) negizida O‘zbekiston Respublikasi Avtomobil 
yo‘llari davlat qo‘mitasini tashkil etish nazarda tutiladi.