Kafedrasi “Umumiy va noorganik kimyo”

(Parpiyev N.A. 2017. 338-bet)

Rudaga ishlov berish natijasida hosil bo’lgan filtratga qaytaruvchi ta’sir ettirib, birinchi navbatda, oltin ajratib olinadi. Qolgan mahsulotga NH₄Cl ta’sir ettirib platinaning (NH₄)₂[PtCl₆]Cl tarkibli, qiyin eriydigan kompleks tuzi hosil qilinadi. So’ngra kompleks tuz qizdirilib, toza platina ajratib olinadi:

(NH₄)₂[PtCl₆] →Pt+2NH₃+2HCl+2Cl

Filtratga nitrat kislota qo’shib eritma bug’latiladi va iridiy xlorid holida cho’ktiriladi. Qolgan eritmaga qaytaruvchi ta’sir ettirib, palladiy va rodiy[Pd(NH₃)₂Cl₂]; [Rh(NH₃)Cl₂] holda ajralib chiqadi. Bu kompleks birikmalar qizdirilib erkin metallar hosil qilinadi.

Platina guruhchasi metallari 1930-yilga qadar tarkibida ana shu metallarning rudalari bo’lgan tog’ jinslarini (qumlarni) gravitatsiya yuli bilan boyitish orqali olinar edi. Ular asosan mis-nikel sulfide rudalaridan olinadi. Bu rudalar flotatsiya usuli bilan boyitilgandan keyin, hosil qilingan konsentratlardan avval xomaki mis va nikel olinadi; nikelni elektrolizyortubiga chukka balchiqlar tarkibida platina metallar, misni tozalashdan chukkanbalchivutarda esa oltin va kumush bo’ladi. Tarkibida platina guruhchasidagi metall bo’lgan,avval kuydiriladi, konsentrlangan sulfat kislotaga solinib, qayta elektroliz qilinadi va balchiq tarkibidagi metallar miqdori 60% ga yetkaziladi. Sungra affinaj qilinadi. Buning uchun boyitilgan balchiq, avval odatdagi temperaturada turt hajm konsentrlangan HCl va bir hajm konsentrlangan HClO₃ aralashmasida eritiladi, sungra suyuqlik qizdiriladi.

(Parpiyev N.A. 456-459)