Kafedrasi maxsudov alixontura olimovich

9-jadval 
AQShda soliq to'lovshi jismoniy shaxsning oilaviy maqomiga
qarab soliq stavkasining o'zgarishi
39
 
Yillik daromad bazasi $ 
Soliq summasi% 
1. Birgalikda soliq deklaratsiyasini to'ldirayotgan er-xotinlardan 
-0 dan 29750 gacha 
15.0 
-29751 dan to 71900 gacha 
28.0 
-71901 dan to 171090 gacha 
33.0 
-171090 va yuqorisiga 
28.0 
2. Oila boshlig'idan 
-0 dan 23900 gacha 
15.0 
-23900 dan 61650 gacha 
28.0 
-61650 dan 123790 gacha 
33.0 
-123790 dan yuqorisiga 
28.0 
3. Yolg'iz soliq to'lovchidan 
-0 dan 17850 gacha 
15.0 
-17850 dan 43150 gacha 
28.0 
-43150 dan 89560 gacha 
33.0 
-89561 dan yuqorisiga 
28.0 
Jismoniy shaxslar daromadini soliqqa tortish amaliyotida soliq stavkasi 
miqdorini progressiv (ko'payib boruvshi) usuli bilan birgalikda, aholining ayrim 
qatlamlari uchun regressiv (kamayib boruvshi) usulidan ham foydalanish lozim. 
Soliqqa tortishni bu uslubining ahamiyatli tomoni shundan iboratki, daromad o'sib 
39
Belyaev Yu.A. Byudjetniy federalizm: zarubejniy opit. –M.: Finansi, 2007 g. 

---

54 
borgan sari soliq stavkasi miqdori muvofiq ravishda kamayib boradi. Bu esa 
hozirgi kundagi davlatning ijtimoiy siyosatiga mos keladi. Jadvaldan ma'lum 
bo'layaptiki, AQShda federal shaxsiy daromad solig'ining maksimal stavkasi 33% 
ni tashkil qilsada, lekin eng oxirgi stavkasi 28%ni tashkil qilmoqda.Eng murakkab 
masala – soliqning eng kam va eng yuqori stavkalar to'g'risidagi masaladir. 
Bizning nazarimizda, avvalo eng yuqori va eng kam stavkalar nisbati nimalarga 
bog'liqligini aniqlab olish nazariy jihatdan muhimdir. Bu yerda asosiy omil – 
jamiyatning tabaqalarga bo'linishi, eng badavlat 10% aholi bilan eng kambag'al 
10% aholi daromadlari o'rtasidagi tafovutdir. Hozirgi vaqtda O'zbekistonda bu 
koeffitsient ancha katta hisoblanadi. Shu sababli daromad solig'ining eng yuqori va 
eng kam stavkalari o'rtasida katta tafovut o'zini oqlaydi.Umuman olganda, turmush 
darajasini aniqlashga bag'ishlangan tadqiqotlarda aholi daromadlarini inflyatsiyaga 
to'g'rilab, nominal emas, real daromadlarni aniqlash joiz, ya'ni bunda daromad 
soliqlari 
va 
boshqa 
turdagi 
majburiy 
to'lovlar 
chiqarib 
tashlanishi 
kerak»
40
.O'zbekistonda hozirgi vaqtda boshqa shart-sharoitlar mavjud bo'lib, 
daromadlar ko'proq jamg'arish omillari hisobidan emas, balki narx omillari 
hisobidan o'smoqda. Bu yerda rag'batlantiruvchi omillar boshqacha harakat qiladi. 
Shu sababli o'tish davri mobaynida o'ta yuqori daromadlar uchun eng yuqori 
stavkalar belgilanishi to'g'ridir.