Kafedrasi maxsudov alixontura olimovich

 
3.2. Soliqlar tushumi barqarorligini ta’minlashda xorij tajribasidan 
foydalanish amoliyoti 
Chet mamlakatlar soliq tizimlari xususiyatlarini o’rganish, ularning
ijobiy va salbiy tomonlariga e’tibor berish, kamchilik va afzalliklarni hisobga 
olgan tarzda, rivojlanib kelayotgan, hamda jahon mamlakatlarining iqtisodiy va 
siyosiy integratsiyasini teng huquqli a’zosiga aylangan mustaqil O’zbekiston

---

49 
Respublikasi moliya-byudjet tizimi, soliqqa tortish tizimini mukammallashtirish
orqali mamlakatimizni yanada taraqqiy etishiga xizmat qiladi, degan umiddamiz. 
Jahon mamlakatlari iqlimi, ularning geografik joylashuvi, tabiiy resurslar
turlarining mavjudligi, xalqlarining urf-odatlari va shu kabilar muayyan bir
davlatning soliq tizimiga, amal qiladigan soliq turlariga, ularning undirilishidagi
xususiyatlariga bevosita ta’sir etadi. Ushbu fikrni davom ettirgan holda quyida 
korxonalar daromadini soliqqa tortishning rivojlangan xorijiy davlatlar tajribasini 
tahlilini keltiramiz.
 
7-jadval 
Xorijiy davlatlarda korxonalardan olinadigan foyda solig’ining 
stavkalari miqdorlari
32
 
t/r 
Davlatlar 
Foyda solig’i miqdori, foizda 
1. 
Yaponiya 
37 
2. 
Italiya 
36 
3. 
Ispaniya 
35 
4. 
Niderlandiya 
34,5 
5. 
Avstriya 
34 
6. 
Frantsiya 
33,3 
7. 
Buyuk britaniya 
30 
8. 
Qozog’iston Respublikasi 
30 
9. 
Germaniya Federativ Respublikasi 
25 
10. Rossiya Federatsiyasi 
24 
11. O’zbekiston Respublikasi 
14 
Jadval ma’lumotlarini tahlil qiladigan bo’lsak, foyda solig’i stavkasi dunyoda 
iqtisodiy salohiyati bo’yicha faqat AQShdan keyingi o’rinda turgan Yaponiya 
mamlakatida 37 foizni yoki korxonalar moliyaviy natijasining 1/3 qismidan 
32
IBFD. Publications. European Tax Handbook-2002. r. 59. 

---

50 
ko’pini tashkil etmoqda. Bu O’zbekiston Respublikasida o’rnatilgan soliq 
stavkasiga qaraganda esa 3 barobardan ham ko’pni tashkil etmoqda.
Umuman olganda nomlari keltirilgan davlatlar ichida O’zbekistondan bir 
pog’ona oldin Rossiya Federatsiyasi bo’lib, undagi stavka ham bizdagiga 
qaraganda ikki barobar ko’p bo’lmoqda. AQSh soliq tizmida foyda solig’ini tahlil 
etar ekanmiz, federal byudjeti daromadlarining umumiy hajmida salmog’iga ko’ra 
uchinchi o’rinni korporatsiyalarning daromadalaridan olinadigan soliq egallaydi.