Kafedrasi “biotexnologiya” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Immobillangan hujayralar bir qancha afzallikka ega:
1. Inert substratlarda immobillangan hujayralar suyuq suspenzion kulturada oʻsuvchi hujayralarga nisbatan biomassani sekinroq hosil qiladi. Bu yerdagi oʻsish va metabolizm oʻrtasidagi bogʻliqlik 2 tipdagi mexanizm orqali amalga oshadi. 1-mexanizm boʻyicha oʻsish ikkilamchi metabolitlar sinteziga bilvosita taʼsir etib hujayraning agregatsiyalanish darajasini belgilab berishiga asoslangan. 2-mexanizm esa oʻsish tezligining kinetikasi bilan bogʻliqdir. Bunda metabolizmning birinchi va ikkinchi yoʻllari turlicha raqobatlashadi. Muhit sharoiti tez oʻsish uchun qulay boʻlsa, birinchi navbatda ikkilamchi metabolitlar sintezlana boshlaydi. Tez oʻsish bloklangan holda esa birinchi navbatda birlamchi metabolitlar sintezlanadi. Shunday qilib, immobillangan hujayralarning oʻsish tezligining past boʻlishi metabolitlarni hosil boʻlishini orttiradi.
2. Immobillangan hujayralar sekin oʻsishidan tashqari bir-biri bilan fizik kontaktda oʻsadi va bu kimyoviy kontaktlarda oʻz aksini topadi.
3. Atrof-muhitning kimyoviy tarkibini oʻzgartirish bilan ikkilamchi metabolitlarni hosil boʻlishini boshqarish mumkin.
4. Kallus va suspenzion kulturalar oʻstirilayotgan muhitni oʻzgartirishda ularni zararlash yoki kulturani ifloslantirish mumkin. Bu qiyinchiliklarni fizik jihatdan harakatsiz hujayralar atrofidagi katta hajmdagi ozuqa muhitini sirkulyatsiya qilish bilan bartaraf etiladi.
5. Ayrim hollarda idiolitlarni ajratish bilan bogʻliq muammolar kelib chiqadi.
Immobillangan hujayralardan foydalanganda kerakli mahsulotlarni ajratuvchi kimyoviy moddalar bilan ishlash mumkin. Ayrim oʻsimliklarning, masalan Capsicum frutescens oʻsimligi hujayrasining kulturasi ikkilamchi metabolitlarni atrof-muhitga ajratadi. Immobillangan hujayralar sistemasi esa kulturani zararlamasdan mahsulotni olish imkonini beradi. Demak, hujayralarni immobillash idiolitlarni oson izolyatsiyalash imkonini beradi.
Immobillangan hujayralar kulturasini olish 2 xil sistemada amalga oshiriladi: Birinchi yassi asosli kultura sistemasida hujayralar idishga gorizontal idishda oʻstiriladi. Ikkinchi kolonkali kultura sistemasida hujayralar vertikal idishda oʻstiriladi. Ikkala sistemada ham suyuq muhit harakatsiz hujayralar atrofini sirkulyatsiyalaydi. marker sifatida plastidalar yoki xloraplaslar ishtrok etadi.