Кадимги Шарк халкларининг илк фалсафий карашлари

Kurbnov Baxtiyor Bakirbay o‘g‘li

O‘zbekiston jurnalistika va ommaviy

kamunikatsiyalar universiteti

1-Mavzu: Falsafaning mohiyati, rivojlanishning asоsiy bosqichlari.

 

Reja:

• 1. Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Falsafa shakllanishining asоsiy bosqichlari.
• 2. Dunyoqarashning mohiyati. Dunyoqarashning tarixiy shakllari.
• 3. Falsafaning jamiyatda tutgan o`rni va vazifalari.

 

«Falsafa»

tushunchasi

yunoncha phileo – sevaman

vа sophia – donolik

so`zlaridan kelib chiqqan bo`lib,

mazkur atamaning dastlabki

ma`nosini

donolikka muhabbat

deb talqin qilish mumkin.



Falsafaning

asosiy masalalari

ong,

tafakkur

ruh

materiya

borliq

ideallik

• Kishilarning оlam vа uning rivojlanishi haqidagi ilmiy, falsafiy, siyosiy, huquqiy, ахloqiy, estetik, diniy qarashlari tizimidir.

Dunyoqarash

Dunyoqarashning tarixiy shakllari.

Dunyoqarashning funktsiyalari

Bilish

Qadriyatlarga

munosabat

Хulq-аtvorni

belgilash

Insonda qiziqish uyg`otuvchi

barcha savollarni

va muayyan yo`l bilan

topiluvchi javoblarni

o`z ichiga oladi,

odamlar dunyoqarashini

boyitadi;

Insonning eng

avvalo, o`zini oliy

qadriyat ekanligini

anglashga,

so`ngra

atrofidagilarni

qadrlashga undaydi:

Insonni o`z-o`zini

tarbiyalsh jarayoni

Мifologiya

• Мifologiya
• Ilk dunyoqarash shakli
• Hamma narsa va hodisalar bir-biriga ishtirokchi sifatida idrok etiladi
• Bir xil buyumlarning sifati ikkinchi xil buyumlarga bemalol ko`chiriladi (sinkretlik)

Diniy dunyoqarash

Diniy dunyoqarash

• G`ayritabiiy kuchlarga ishonish
• Butun olam xudo tomonidan yaratilganligini va boshqari-lishini e`tirof etish

Ilmiy-falsafiy dunyoqarash

• Dunyoqarash voqelikni u qanday bo`lsa shundayligicha, hech qanday qo`shimcha tasavvur, fantaziyalarsiz izohlaydi.
• Borliqda yuz beruvchi har qanday jarayonni qonuniy asoslashga xizmat qiladi.

Falsafani

• qiziqtirgan savollarni хilma-хilligini e`tiborga olib, yunonlar uni donolik fani yo`ki donishmandlik deb atashgan.

Falsafaning tadqiqot ob`ekti -

Falsafaning tadqiqot ob`ekti -

• tabiat, jamiyat, inson va uning tafakkuridir.

Falsafiy bilimning muhim tarkibiy qismlari

Gnoseologiya-

bilish nazariyasi

Ontologiya– mavjudlik, borliq haqidagi bilim

Ijtimoiy falsafa – jamiyat haqidagi ta`limot

Etika – axloq haqidagi ta`limot



аksiologiya - qadriyatlar haqidagi ta`limot

Falsafiy antropologiya –

inson haqidagi ta`limot

Falsafaning bahs mavzusi

• Butun borliq, ya’ni tabiat, jamiyat, inson va uning tafakkuri taraqqiyotining eng umumiy muammolaridir

Falsafaning vazifalari

• Dunyoqarashlik
• Metodologik
• Gnoseologik
• Aksiologik
• Ijtimoiy

Фалсафанинг

funktsiyalari

gnoseologik

funktsiyasi

Tajribada sinash,

Tavsiflash

yoki shak-shubhasiz

Inkor

etish mumkin bo`lmagan,

ya’ni fan

tomonidan ochish

методологик

funktsiyasi

Falsafada ham,

ayrim fanlarda ham

muhim rol o`ynaydigan

har xil

kategoriyalarni

Ishlab chiqishdan

iborat

aksiologik

funktsiyasi

Hayotning ma`nosi,

o`lim va umrboqiylik

masalalarini kun

tartibiga qo`yish,

ularga baho berish

ахloqiy

funktsiyasi

Odamlar xulq atvori

va u yoki bu jamiyatda

yuzaga keluvchi

munosabatlar bilan bog`liq

tarbiyaviy

funktsiyasi

Insonno shaxs sifatida

Tarbiyalash va kamol

toptirishda falsafaning

roli va ahamiyati

E`tiboringiz uchun rahmat!